تفاوت هاست و سرور ابری چیست؟

زمانی که می‌خواهید وب‌سایت کسب‌وکار خود را در فضای اینترنت راه‌اندازی کنید، باید تصمیمات متعددی بگیرید و یکی از تصمیمات مهم، در نظر گرفتن نوع راهکار هاستینگ است. راهکارهای سنتی هاست یا وب هاستینگ مانند هاست اشتراکی یا اختصاصی یا هاست سرور شخصی مجازی هنوز هم کاربرد زیادی دارند اما با رشد نیازهای متنوع کسب‌وکارها، راهکار پیشرفته‌تری به‌نام سرور ابری نیز به میان آمده و طرفداران زیادی پیدا کرده است. هاست سنتی یا معمولی و هاست ابری هرکدام مزایا و چالش‌های خاص خود را دارند. در این مطلب می‌خواهیم ببینیم تفاوت هاست و سرور ابری چیست و کدام یک برای کسب‌وکار شما بهتر است.

هاست چیست؟

هاست وب (Web Host) یا وب هاستینگ (Web Hosting) نوعی سرویس میزبانی وب است که فضای فیزیکی سرور برای میزبانی فایل‌های وب‌سایت را تأمین می‌کند. برای این‌که بتوانید وب‌سایت خود را روی اینترنت در دسترس دیگران قرار دهید به یک فضای ذخیره‌سازی نیاز دارید و این فضا توسط شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات میزبانی تأمین می‌شود. معمولا عبارت هاست یا وب هاستینگ به مجموعه‌ای از سخت‌افزار، نرم‌افزار و قابلیت‌های ارتباطی شبکه اطلاق می‌گردد که زیرساخت ارائه یک وب‌سایت در اینترنت را تشکیل می‌دهند.

شرکت‌هایی که خدمات وب هاستینگ را ارائه می‌دهند، معمولا میزبان یا هاست نامیده می‌شوند. این شرکت‌ها مجموعه‌ای از سرورها را در اختیار دارند و در ازای دریافت هزینه‌ای معقول، اطلاعات و سرویس‌های سایت شما را نیز روی یکی از سرورهای خود قرار می‌دهند. بنابراین در دنیای اینترنت، هاست را می‌توان شرکتی دانست که خدمات میزبانی وب یا وب هاستینگ ارائه می‌دهد.

تاریخچه هاست

اگر بخواهیم مروری کوتاه بر تاریخچه هاست داشته باشیم باید به روزهای نخست اینترنت همگانی یعنی دهه ۱۹۹۰ میلادی برگردیم. پیش از آن اینترنت به شکل امروزی در اختیار عموم مردم قرار نداشت و با سرعت آهسته‌ای رشد می‌کرد. به‌عنوان مثال پس از راه‌اندازی آرپانت (ARPANET) در سال ۱۹۶۹ میلادی، دو سال طول کشید تا سرویس پست الکترونیکی یا همان ایمیل معرفی شود. دوازده سال بعد از آن یعنی در سال ۱۹۸۳ میلادی پروتکل TCP/IP توسط آرپانت به رسمیت شناخته شد. در همین سال، سامانه نام دامنه (DNS یا Domain Name System) معرفی شد و در سال ۱۹۹۱ میلادی، تیم برنرز-لی که با نام پدر وب نیز شناخته می‌شود، وب جهان گستر (WWW یا World Wide Web) را عرضه کرد.

این رخدادهای مهم دنیای تکنولوژی به ظهور هاست انجامید. در سال ۱۹۹۴ میلادی شرکتی به‌نام ژئوسیتیز (GeoCities) به‌عنوان نخستین شرکت میزبان وب فعالیت خود را شروع کرد و به کاربران اجازه داد که صفحات وب خود را روی پلتفرم ژئوسیتیز آپلود کنند. اگرچه طراحی وب‌سایت‌های آپلود شده روی ژئوسیتیز بسیار ساده و ابتدایی بود اما نخستین تجربه مردم از فضای وب و هاستینگ را رقم زد.

یک سال بعد یعنی در سال ۱۹۹۵ میلادی و با رشد وب، شرکت‌های دیگری نیز به ارائه خدمات رایگان میزبانی وب پرداختند که بین آنها می‌توان به انجل‌فایر (AngelFire) و ترایپاد (Tripod) اشاره کرد. حالا پس از گذشت نزدیک به سه دهه، ده‌ها هزار شرکت در حوزه وب هاستینگ مشغول به فعالیت هستند و به ده‌ها میلیون وب‌سایت فعال خدمت‌رسانی می‌کنند.

انواع هاست چیست؟

حال که با مفهوم و تاریخچه هاست وب آشنا شدیم، بیایید نگاهی به انواع هاست بیندازیم. هاست وب سنتی را می‌توان به سه دسته هاست اشتراکی، هاست سرور شخصی مجازی و هاست اختصاصی دسته‌بندی کرد که در ادامه هر کدام را به اختصار توضیح می‌دهیم.

هاست اشتراکی

هاست اشتراکی (Shared Hosting) یکی از رایج‌ترین و ارزان‌ترین انواع خدمات میزبانی وب است. ما پیش از این در مطلب «هاست اشتراکی چیست؟» به‌طور کامل در مورد این موضوع صحبت کرده‌ایم اما به‌طور خلاصه در روش هاست اشتراکی، وب‌سایت شما به‌طور اشتراکی با چند سایت دیگر، از منابع سخت‌افزاری یک سرور مانند پردازنده اصلی، حافظه رم، فضای ذخیره‌سازی و سرویس‌های نرم‌افزاری از جمله وب سرور استفاده می‌کند.

از آنجا که در هاست اشتراکی شما در کنار دیگر مشتریان، از سخت‌افزارهای یک سرور استفاده می‌کنید، هزینه‌ میزبانی وب‌سایت شما نیز کاهش پیدا می‌کند. در مقابل، کارایی و امنیت وب‌سایت شما در روش هاست اشتراکی در مقایسه با دیگر روش‌های میزبانی وب پایین‌تر است. اگر یکی از وب‌سایت‌های میزبانی شده روی این سرور اشتراکی منابع زیادی مصرف کند، عملکرد وب‌سایت شما پایین‌تر می‌آید و حتی شاید دسترسی شما و کاربران سایت‌تان به سرویس‌ها به کلی قطع شود. همچنین اگر یکی از این وب‌سایت‌ها با رخنه امنیتی مواجه شود، اطلاعات وب‌سایت شما نیز به خطر می‌افتد.

هاست سرور شخصی مجازی

در روش هاست سرور شخصی مجازی (VPS Hosting یا Virtual Private Server Hosting) شرکت میزبان هر سرور فیزیکی را به چند سرور مجازی تقسیم‌بندی کرده و یکی از آنها را در اختیار شما قرار می‌دهد. در این روش شما کنترل بیشتری روی منابع سخت‌افزاری سرور دارید، چون مقدار مشخصی از توان پردازش، حافظه رم و فضای ذخیره‌سازی به‌طور اختصاصی در اختیار شما قرار گرفته است. کنترل سرویس‌های نرم‌افزاری از جمله وب سرور نیز در این روش در دستان شماست. در هاست VPS امنیت وب‌سایت شما نیز در مقایسه با هاست اشتراکی افزایش می‌یابد.

هاست اختصاصی

هاست اختصاصی (Dedicated Hosting) سرور فیزیکی و منابع آن را به طور کامل در اختیار شما می‌گذارد و این منابع با هیچ سایت دیگری به اشتراک گذاشته نمی‌شود. در این حالت شما دسترسی و کنترل کاملی به اجزای نرم‌افزاری و سخت‌افزاری سیستم دارید و کارایی وب‌سایت شما تحت تأثیر مشکلات دیگر وب‌سایت‌ها قرار نمی‌گیرد. البته برای هاست اختصاصی هزینه بسیار بیشتری را نیز پرداخت می‌کنید.

سرور ابری چیست؟

سرور ابری (Cloud Server) یا هاست ابری (Cloud Hosting) راهکاری کاملا متفاوت با هاست معمولی است. ابر یا کلاد (Cloud) مجموعه‌ای از سرورهای فیزیکی را شامل می‌شود که از طریق اینترنت قابل دسترسی هستند. سرورهای کلاد در دیتاسنترهایی در سرتاسر جهان واقع شده‌اند.

در سرور ابری یا هاست ابری، وب‌سایت شما به یک سرور فیزیکی محدود نیست؛ به عبارت دیگر اطلاعات و سرویس‌های شما روی مجموعه‌ای از سرورها قرار دارند که از طریق شبکه به هم متصل شده‌اند. همچنین به لطف استخر منابع، میزان بسیار زیادی از منابع (شامل پردازنده، رم، فضای ذخیره‌سازی و پهنای باند شبکه) در دسترس شما است و با خرابی هر یک از سخت‌افزارها بلافاصله به سخت‌افزار سالم دیگر منتقل می‌شوید و قطعی سرویس را تجربه نمی‌کنید. سرورهای ابری به لطف ماهیت‌شان امکان افزایش یا کاهش منابع به میزان نامحدود را در اختیارتان می‌‌گذارند و از این نظر برتری قابل توجهی نسبت به انواع دیگر هاستینگ دارند.

از آنجا که خدمات میزبانی وب در دسته خدمات زیرساختی قرار می‌گیرد، سرور ابری یا هاست ابری نیز در دنیای رایانش ابری (Cloud Computing) در بخش «زیرساخت به‌عنوان سرویس» (IaaS یا Infrastructure as a Service) لحاظ می‌شود. در مقاله «رایانش ابری چیست؟» این فناوری را به‌طور کامل توضیح داده‌ایم.

هاست ابری در بحث تخصیص منابع به‌صورت مقیاس‌پذیر عمل می‌کند. به‌عنوان مثال اگر وب‌سایت شما با افزایش ناگهانی ترافیک روبرو شد، منابع بیشتری از دیگر سرورهای موجود در کلاد به آن اختصاص پیدا می‌کند تا با افت کارایی مواجه نشوید. همچنین در صورتی که نیازی به بخشی از منابع سخت‌افزاری نداشته باشید، می‌توانید منابع خود را کاهش دهید و در هزینه صرفه‌جویی نمایید.

از مهم‌ترین سرویس‌های زیرساخت ابری مشهور دنیا می‌توان به سرویس‌های وب آمازون (AWS یا Amazon Web Services)، گوگل کلاد (Google Cloud)، مایکروسافت اژور (Microsoft Azure) و دیجیتال اوشن (DigitalOcean) اشاره کرد. ابر زَس نیز خدمات سرور ابری را در ارائه می‌کند. همچنین با دیتاسنتر ابری زَس به عنوان کامل‌ترین سرویس زیرساخت ابری می‌توانید تمامی امکانات یک دیتاسنتر فیزیکی را روی محیط ابری در اختیار داشته باشید.

تفاوت هاست و سرور ابری چیست؟

حال که مقدمات هاست معمولی و هاست ابری را مرور کردیم، نوبت به مقایسه این دو سرویس می‌رسد. احتمالا تا به اینجای مقاله «تفاوت هاست و سرور ابری» ایده خوبی از تفاوت‌های این دو راهکار میزبانی وب پیدا کرده‌اید اما در ادامه به‌طور دقیق‌تر به این موضوع می‌پردازیم. برای درک تفاوت هاست و سرور ابری، این دو راهکار را از منظر کارایی، امنیت، مقیاس‌پذیری، قابلیت اطمینان و نهایتا هزینه مقایسه می‌کنیم.

کارآیی

عملکرد هر وب‌سایتی به سرور میزبان آن بستگی دارد. این سرور، درخواست‌های کاربران را پردازش کرده و با تخصیص منابع، سایت را در دسترس نگه می‌دارد. با استفاده از هاست معمولی شما تنها به منابع یک سرور فیزیکی (یا بخشی از آن) دسترسی دارید و در صورت بروز هرگونه مشکل، عملکرد سایت شما مختل می‌شود. این موضوع در هاست اشتراکی بیشتر اتفاق می‌افتد اما حتی در هاست اختصاصی نیز ممکن است با شرایط مشابهی مواجه شوید. به‌عنوان مثال اگر ترافیک ورودی سایت شما در شرایط خاص به‌طور ناگهانی افزایش یابد، منابع یک سرور فیزیکی جوابگوی نیاز کاربران نخواهند بود.

سرور ابری با تخصیص لحظه‌ای منابع از سرورهای مختلف این مشکل را حل کرده و تجربه بهتری را در اختیار کاربران وب‌سایت شما قرار می‌دهد. با افزایش ترافیک ورودی، می‌توانید منابع در اختیار وب‌سایت را به‌سرعت افزایش دهید و با توزیع یکنواخت بار روی ماشین‌های مجازی مختلف خود، کارآیی سایت را در بالاترین سطح ممکن حفظ نمایید. 

تفاوت امنیت هاست و سرور ابری

رخنه‌های امنیتی در سال‌های اخیر افزایش قابل ملاحظه‌ای پیدا کرده‌اند. پشتیبان‌گیری از اطلاعات حساس یکی از مهم‌ترین کارهایی است که در هر مدل از راهکارهای هاستینگ باید انجام دهید. شرکت ارائه دهنده خدمات میزبانی نیز همیشه از فایل‌های خود محافظت می‌کند. با این حال سطح امنیت شما بسته به نوع هاست مورد استفاده، تفاوت زیادی خواهد داشت.

پر ریسک‌ترین گزینه، هاست اشتراکی است چون یک سرور فیزیکی، در کنار وب‌سایت شما، به طور مشترک به چندین وب‌سایت دیگر هم خدمات می‌دهد. اگر یکی از وب‌سایت‌ها با رخنه امنیتی مواجه شود، کل سرور با خطر مواجه شده و اطلاعات وب‌سایت شما نیز به خطر می‌افتد. هاست VPS اما امنیت بیشتری دارد چون شما کنترل کاملی روی سرور مجازی خود دارید و می‌توانید از راهکارهای پیشرفته امنیتی استفاده کنید. امن‌ترین گزینه در راهکارهای هاست معمولی نیز هاست اختصاصی است که البته هزینه بسیار بالایی دارد.

هاست ابری از نظر امنیت در سطح دیگری قرار می‌گیرد و به‌مراتب امن‌تر از راهکارهای هاست معمولی است. شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات زیرساخت ابری از جدیدترین فناوری‌های روز استفاده می‌کنند تا امنیت کل فضای کلاد را حفظ کنند. سیستم‌های نظارتی پیشرفته در سرور ابری، جلوی رخنه مهاجمین را می‌گیرند و استخر منابع، اطلاعات شما را در برابر خرابی سخت‌افزاری محافظت می‌کنند. در سرور ابری و دیتاسنتر ابری زَس همچنین منابع به طور اختصاصی در اختیار شما قرار می‌گیرند.

مقیاس‌پذیری

عمده کسب‌وکارها به‌مرور زمان بزرگ‌تر می‌شوند و به منابع بیشتری نیاز خواهند داشت. در راهکارهای هاست معمولی برای افزایش مقیاس کسب‌وکار دو راه پیش رو دارید. یا باید پلن راهکار هاست خود را تغییر دهید، یا به سرویس دهنده دیگری مهاجرت کنید و طبیعتا هر دو راهکار، هزینه و زمان زیادی را از شما خواهند گرفت.

در مقابل، سرور ابری کاملا مقیاس‌پذیر است و شما در لحظه می‌توانید منابع مورد نیاز خود را افزایش یا کاهش دهید. توزیع منابع در هاست ابری در کمترین لحظه انجام می‌شود و بسته به نیاز شما تغییر می‌کند. تنها با چند کلیک می‌توانید تعداد هسته‌های پردازنده، مقدار حافظه رم، فضای ذخیره‌سازی و یا پهنای باند در دسترس وب‌سایت خود را تغییر دهید. این موضوع برای کسب‌وکارهایی که در شرایط خاص به منابع بیشتری نیاز دارند بسیار اهمیت دارد. مثلا یک فروشگاه اینترنتی در کمپین‌های فروش ویژه با چنین شرایطی مواجه می‌شود. در چنین حالتی باید بتوانید به‌سرعت ترافیک ورودی را مدیریت کنید و این راهکار تنها در سرور ابری ممکن است.

قابلیت اطمینان

از کار افتادن وب‌سایت یا داون‌تایم (Downtime) می‌تواند کسب‌وکار شما را نابود کند. در هاست معمولی شما به یک سرور فیزیکی وابسته هستید و هرگونه اختلال در عملکرد این سرور از جمله خرابی سخت‌افزار، به داون شدن وب‌سایت شما می‌انجامد. این موضوع در هر سه حالت هاست اشتراکی، هاست VPS و هاست اختصاصی رخ می‌دهد. در سرور ابری چنین محدودیتی وجود ندارد و به لطف مهاجرت در لحظه، با خرابی هر سخت‌افزار، سرویس به صورت خودکار به سخت‌افزار سالم منتقل شده و آپ‌تایم بالاتر تضمین می‌شود. 

تفاوت هزینه هاست و سرور ابری

هزینه هاست معمولی به‌شکل ثابت و بسته به نیازی که شما تعریف می‌کنید محاسبه می‌شود. بنابراین اگر مقدار مشخصی از منابع سخت‌افزاری را در اختیار بگیرید، باید به‌طور کامل هزینه آن را پرداخت کنید؛ حتی اگر به‌طور کامل از آن استفاده نکنید. معمولا کسب‌وکارها منابع مورد نیاز خود را کمی بیشتر از نیاز واقعی برآورد می‌کنند تا در شرایط خاص با مشکلی مواجه نشوند. بنابراین هزینه هاست معمولی می‌تواند بیشتر آن چیزی باشد که واقعا به آن نیاز دارید.

در سرور ابری هزینه‌ها کاملا متغیر است و بسته به نیاز و استفاده شما تعیین می‌شود. در زمانی که ترافیک وب‌سایت کمتر از حالت عادی است، منابع سخت‌افزاری کلاد کمتری را انتخاب می‌کنید و هزینه کمتری می‌پردازید. در شرایط پر ترافیک نیز امکان در اختیار گرفتن منابع بیشتری را دارید و طبیعتا برای بهترین عملکرد سایت، هزینه بیشتری می‌پردازید. بنابراین در هاست ابری اتلاف منابع وجود ندارد و در شرایط برابر، هزینه میزبانی وب‌سایت شما کاهش خواهد یافت.

جمع‌بندی

سرور ابری یا هاست ابری راهکاری مدرن برای میزبانی وب‌سایت به‌شمار می‌رود و مزایای متعددی نسبت به راهکارهای عادی مانند هاست اشتراکی، هاست سرور خصوصی مجازی (VPS) و هاست اختصاصی دارد. راهکارهای هاستینگ اشتراکی و VPS معمولا به دلیل اشتراک منابع، هزینه کمتری را به همراه دارند. به همین دلیل می‌توانند برای کسب‌وکارهای کوچک که هزینه را در اولویت قرار می‌دهند راهکار مناسبی باشند. البته همان طور که اشاره کردیم، هاست اشتراکی، اختصاصی یا VPS با چالش‌هایی مواجه هستند که ممکن است هزینه‌های ثانویه را به همراه داشته باشند. اما در صورتی‌که کسب‌وکارتان متوسط یا بزرگ است یا در آینده با رشد مواجه می‌شود راهکار سرور ابری چالش‌های کمتر در کنار هزینه به مقرون به صرفه‌تری را برای شما به همراه خواهد داشت.