تفاوت هاست و سرور چیست؟ مقایسه وب هاستینگ با سرور

تفاوت هاست و سرور از جمله سوالاتی است که برای بسیاری از افراد مطرح می‌شود. این دو کلمه در دنیای تکنولوژی و اینترنت به اشتباه به‌جای یکدیگر استفاده می‌شوند و اگرچه با یکدیگر ارتباط دارند اما کارکرد آنها کاملا متفاوت است. در مطلب تفاوت هاست و سرور، به کاربردهای وب‌هاستینگ و سرور می‌پردازیم و در نهایت این دو مفهوم را با هم مقایسه می‌کنیم. به طور خلاصه، وب هاستینگ سرویسی است که فضای ذخیره‌سازی و منابع مورد نیاز برای وب‌سایت‌ها را فراهم می‌کند تا از طریق اینترنت در دسترس کاربران باشند. اما سرور، کامپیوتری قدرتمند است که می‌تواند میزبان خدمات متنوعی از جمله وب سرویس‌ها است. 

هاست چیست؟

پیش از این که به تفاوت هاست و سرور بپردازیم، در مورد هاست توضیح می‌دهیم. گفتیم که واژه‌های هاست (Host) و سرور (Server) در دنیای اینترنت به‌دفعات با یکدیگر اشتباه گرفته می‌شوند. این مشکل در مورد خود واژه هاست نیز وجود دارد و در اکثر شرایط کلمه «هاست» به‌جای «هاست وب» (Web Host) یا «وب هاستینگ» (Web Hosting) به‌کار می‌رود. 

به لحاظ فنی، هر دستگاهی که در یک شبکه به دستگاه‌های دیگر متصل می‌شود را می‌توان هاست نامید. این دستگاه می‌تواند یک لپ‌تاپ، کامپیوتر یا گوشی موبایل باشد. شبکه‌ها از دستگاه‌های متعددی تشکیل شده‌اند که هرکدام آدرس IP مربوط به خود را دارند و به نرم‌افزاری مجهز شده‌اند که بتوانند با دیگر دستگاه‌ها (هاست‌ها) ارتباط برقرار کنند. با این حال منظور ما از «هاست» در ادامه این مقاله «هاست وب» (Web Host) است.

هاست وب چیست؟

هاست وب (Web Host) یا وب هاستینگ (Web Hosting) نوعی سرویس میزبانی وب است که فضای فیزیکی برای میزبانی فایل‌های وب‌سایت را تأمین می‌کند. برای این‌که بتوانید وب‌سایت خود را روی اینترنت در دسترس دیگران قرار دهید به یک فضای ذخیره‌سازی نیاز دارید و این فضا توسط شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات میزبانی تأمین می‌شود. البته معمولا عبارت وب هاستینگ به مجموعه‌ای از سخت‌افزار، نرم‌افزار و قابلیت‌های ارتباطی اطلاق می‌گردد که زیرساخت ارائه یک وب‌سایت در اینترنت را تشکیل می‌دهند.

شرکت‌هایی که خدمات وب هاستینگ را ارائه می‌دهند، معمولا میزبان یا هاست نامیده می‌شوند. این شرکت‌ها مجموعه‌ای از سرورهای فیزیکی را در اختیار دارند و در ازای دریافت هزینه‌ای معقول، سایت شما را نیز به یکی از سرورهای خود اضافه می‌کنند. بنابراین در دنیای اینترنت، هاست را می‌توان شرکتی دانست که خدمات میزبانی وب یا وب هاستینگ ارائه می‌دهد.

انواع هاست

در ادامه مقاله «تفاوت هاست و سرور» بیایید نگاهی به انواع هاست بیندازیم. به‌طور کلی می‌توان انواع هاست یا سرویس‌های میزبانی وب را به ۵ دسته کلی تقسیم کرد.

هاست اشتراکی

هاست اشتراکی (Shared Hosting) یکی از رایج‌ترین و ارزان‌ترین انواع خدمات میزبانی وب است و اکثر کسب‌وکارها از این سرویس برای شروع فعالیت آنلاین خود استفاده می‌کنند. در این حالت، یک سرور فیزیکی بین چند مشتری تقسیم می‌شود و هرکدام بسته به نیاز خود از منابع سخت‌افزاری و نرم‌افزاری آن مانند پردازنده اصلی، حافظه رم، فضای ذخیره‌سازی و پهنای باند استفاده می‌کنند.

هاست اشتراکی برای سایت‌های ساده و بلاگ‌های شخصی بهترین گزینه است اما از نظر کارایی و امنیت در سطح بالایی قرار نمی‌گیرد. پیش از این در مقاله‌ای دیگر به «هاست اشتراکی و مزایا و چالش‌های آن» پرداخته‌ایم.

هاست سرور شخصی مجازی

هاست سرور اختصاصی مجازی یا هاست وی‌پی‌اس (VPS Hosting یا Virtual Private Server Hosting) نوعی از هاست اشتراکی است، با این تفاوت که شما فضای هاست خصوصی خودتان را از شرکت تأمین‌کننده دریافت می‌کنید. این فضای خصوصی اگرچه روی یک سرور اشتراکی قرار دارد اما تمام منابع آن به‌طور اختصاصی برای شماست و کنترل بیشتری روی منابع دارید. این راهکار از نظر کارایی و امنیت، وضعیت بهتری نسبت به هاست اشتراکی دارد اما باید هزینه بیشتری را برای آن پرداخت کنید.

هاست اختصاصی

سازمان‌ها و کسب‌وکارهای بزرگ معمولا از هاست اختصاصی (Dedicated Hosting) برای ارائه خدمات به کاربران پرشمار خود استفاده می‌کنند. در این حالت یک (یا چند) سرور فیزیکی به‌طور کامل در اختیار شما قرار می‌گیرد تا وب‌سایت یا وب اپلیکیشن خود را روی آن راه‌اندازی کنید. از آنجا که شما تنها استفاده کننده از منابع سرور فیزیکی قدرتمند هستید، کارایی فوق‌العاده بالایی را تجربه می‌کنید و امنیت وب‌سایت یا خدمات تحت وب شما به‌خاطر ناامنی دیگر مشتریان Server به‌خطر نمی‌افتد. هزینه هاست اختصاصی به‌مراتب بیشتر از راهکارهای هاست اشتراکی است. هاست اختصاصی همچنین سرور اختصاصی نیز نامیده می‌شود. در صورت تمایل می‌توانید مقاله «سرور اختصاصی چیست؟» را مطالعه نمایید.

هاست ابری

یکی از روش‌های مدرن و پرطرفدار میزبانی وب، هاست ابری (Cloud Hosting) یا سرور ابری است. این راهکار، انعطاف بالایی دارد و می‌تواند در لحظه، منابع سخت‌افزاری و نرم‌افزاری را بسته به نیاز شما در اختیار وب‌سایت یا وب اپلیکیشن قرار دهد. هاست ابری توسط مجموعه‌ای از سرورهای فیزیکی در زیرساخت ابری پشتیبانی می‌شود و به‌خاطر استفاده از تعداد زیادی سرور فیزیکی قدرتمند، کارایی بسیار بالایی را به‌همراه دارد. همچنین امنیت هاست ابری بسیار بالا است و هزینه آن بر اساس میزان استفاده شما از منابع تغییر می‌کند. سرور ابری همچنین امکان افزایش یا کاهش منابع مورد استفاده را در اختیارتان قرار می‌دهد.

هاست کولوکیشن

اگر سازمان شما یک یا چند سرور فیزیکی در اختیار دارد و به‌دنبال مکان امنی برای استقرار آنها هستید، می‌توانید هاست کولوکیشن (Colocation Hosting) را انتخاب کنید. در این حالت بخشی از یک دیتاسنتر امن برای استقرار سرورها به شما اجاره داده می‌شود. شرکت مالک دیتاسنتر که این فضا را به شما اجاره می‌دهد، وظیفه تأمین آدرس IP و نگهداری فیزیکی Server مانند مصرف برق و خنک‌سازی آن را بر عهده خواهد داشت. 

سرور چیست؟

در مقاله «تفاوت هاست و سرور»، پس از این‌که دانستیم هاست چیست، نوبت به Server می‌رسد. سرور نقشی حیاتی در زیرساخت فناوری اطلاعات دارد و به مجموعه‌ای سخت‌افزاری یا نرم‌افزاری (یا ترکیبی از آنها) گفته می‌شود که خدماتی را به دیگر دستگاه‌های متصل به شبکه ارائه می‌کند. سرور معمولا اطلاعات، منابع و برنامه‌ها را در اختیار دیگر دستگاه‌ها قرار می‌دهد که به آنها کلاینت (Client) گفته می‌شود. در صورتی که مایل هستید در مورد Server و انواع آن بیشتر بدانید پیشنهاد می‌کنیم مطلب «سرور چیست؟» را مطالعه نمایید.

سرور از نظر نوع خدماتی که ارائه می‌دهند تنوع بسیاری دارد و می‌تواند شامل وب سرور (Web Server)، میل سرور (Mail Server)، اپلیکیشن سرور (Application Server)، دیتابیس سرور (Database Server)، فایل سرور (File Server) و بسیاری موارد دیگر باشد. پرداختن به هر یک از این سرورها از حوصله این مطلب خارج است. Server همچنین از نظر نحوه پیاده‌سازی می‌تواند به دو نوع فیزیکی یا مجازی پیاده‌سازی شود. در ادامه به این دو نوع Server می‌پردازیم.

سرور فیزیکی

Server به‌معنای سرور فیزیکی، یک کامپیوتر بسیار قدرتمند است که برای پردازش، ذخیره‌سازی و مدیریت داده‌های حجیم و ارائه خدمات به دیگر دستگاه‌ها و سیستم‌ها ساخته شده است. این کامپیوتر پیچیده، منابع خودش را در اختیار دیگر اجزای متصل به شبکه قرار می‌دهد تا از خدماتی نظیر نمایش صفحات وب، ارسال و دریافت ایمیل و دیگر موارد بهره‌مند شوند.

بعضی شرکت‌ها از سرور فیزیکی داخلی استفاده می‌کنند. این سرورها در مکان ایزوله نگهداری می‌شوند که منبع تأمین انرژی پایدار و خنک‌سازی مناسبی داشته باشد و افراد متفرقه نتوانند به آن دست پیدا کنند. بعضی شرکت‌ها نیز Server فیزیکی ریموت دارند که در دیتاسنترهای بزرگ و امن نگهداری می‌شوند.

هر کامپیوتر دسکتاپ ساده‌ای می‌تواند به‌عنوان Server استفاده شود، اما کارایی کافی برای انجام وظایف یک سرور حرفه‌ای و پیشرفته را نخواهد داشت. Server عملکرد بسیار قوی‌تر و پایدارتری نسبت به کامپیوتر خانگی دارد تا بتوان برای اجرای وظایف حساس روی آن حساب کرد. به همین دلیل در سرورها معمولا از چند پردازنده قدرتمند، مقدار زیادی حافظه رم با قابلیت تصحیح خطا (ECC Memory) و فضای ذخیره‌سازی بسیار حجیم استفاده می‌شود. یکی دیگر از ویژگی‌های مهم Server ، استفاده از قطعات اضافه است تا در صورت خرابی هرکدام از آنها، سرور بتواند با قطعات جایگزین به کار خود ادامه دهد.

سرور مجازی

در گذشته و برای سال‌ها، سرورهای فیزیکی تنها گزینه‌های در دسترس بودند. در آن دوران فضای دیتاسنترها با سرورهای فیزیکی پر شده بود که هر یک از آنها تنها به ارائه سرویس‌های محدود اختصاص یافته بودند. مدیریت چنین سرورهایی ساده بود اما از طرف دیگر، بسیاری از منابع آنها به هدر می‌رفت. در نهایت، سرورهای مجازی با راهکارهای بهینه برای استفاده از منابع از راه رسیدند.

سرور مجازی با استفاده از ابزارهای مجازی‌سازی، یک سرور فیزیکی را به صورت چندین سرور مجازی شبیه‌سازی می‌کند. در نتیجه چندین سرور مجازی می‌توانند از منابع یک سرور فیزیکی به صورت اشتراکی استفاده کنند. هر یک از این سرورهای مجازی با نام VM یا ماشین مجازی (یا گاه Instance) شناخته می‌شوند و می‌توانند مشابه یک سرور مستقل و با سیستم‌عامل مجزا عمل نمایند و سرویس‌های مورد نظر را در اختیار کاربران قرار دهند.

ماشین‌های مجازی به کمک یک نرم‌افزار به نام هایپروایزر روی Server فیزیکی نصب می‌شوند و در واقع هایپروایزر وظیفه پیاده‌سازی و اجرای مجازی‌سازی را بر عهده دارد. به کمک کنسول ادمین نرم‌افزار مجازی‌ساز می‌توان میزان منابع (پردازنده، رم، فضای ذخیره‌سازی و پهنای باند شبکه) هر یک از ماشین‌های مجازی را مشخص کرد. در نهایت، تقسیم منابع از طریق مجازی‌سازی موجب می‌شود در هزینه خرید سخت‌افزار صرفه‌جویی شود و امکانات یک Server فیزیکی در اختیار چندین سرور مجازی قرار بگیرد.

اجزای اصلی سرور

در ادامه مقاله تفاوت هاست و سرور به اجزای اصلی Server می‌پردازیم. کامپیوتر سرور از اجزای استانداردی تشکیل شده تا بتواند عملیاتی نظیر اجرای کد، ارسال و دریافت اطلاعات و ذخیره‌سازی اطلاعات به‌صورت موقت یا دائمی را انجام دهد. اگرچه تمام کامپیوترها، لپ‌تاپ‌ها و حتی موبایل‌های کنونی نیز می‌توانند از عهده اجرای این عملیات برآیند، اما سرور از نظر کارایی در سطحی بسیار بالاتر از آنها قرار می‌گیرد. در ادامه قطعات اصلی سرور فیزیکی را مرور می‌کنیم. البته باید اشاره کرد که سرورهای مجازی نیز از همین قطعات، اما به شکل مجازی بهره می‌برند.

پردازنده

پردازنده را می‌توان مغز متفکر Server و هر کامپیوتر دیگری در نظر گرفت. سرورهای مدرن امروزی از یک یا چند پردازنده قدرتمند مخصوص سرور مانند اینتل زئون (Intel Xeon) یا اِی‌اِم‌دی اپیک (EMD EPYC) استفاده می‌کنند. این پردازنده‌ها با تعداد بسیار زیاد هسته پردازشی، قدرتی به‌مراتب بیشتر از کامپیوترهای خانگی دارند. به‌عنوان مثال پردازنده ای‌ام‌دی EPYC 9654 از ۹۶ هسته فیزیکی و ۱۹۲ ترد بهره می‌برد.

حافظه رم

تمام کامپیوترها و حتی گوشی‌های موبایل از حافظه رم برای ذخیره‌سازی موقت اطلاعات استفاده می‌کنند اما سرورها معمولا به حافظه رم با قابلیت تصحیح خطا (ECC یا Error Correction Code) مجهز شده‌اند تا بتوان در صورت خرابی اطلاعات، آنها را بازیابی کرد.

فضای ذخیره‌سازی

سرورهای پیشرفته به‌جای هارد دیسک از حافظه‌های SSD برای ذخیره‌سازی داده‌ها استفاده می‌کند. این حافظه‌ها سرعت بسیار بیشتری نسبت به هارد دیسک دارند و با بهره‌گیری از فناوری‌های RAID می‌توانند به سرعت بالاتر و امنیت بیشتر دست پیدا کنند.

تجهیزات ارتباطی

یکی از وظایف اصلی Server، رد و بدل کردن اطلاعات با سرعت بسیار بالا بین تعداد زیادی کلاینت است و برای این کار از درگاه‌های شبکه پرسرعت استفاده می‌کند. تعداد درگاه‌های شبکه LAN در سرورها معمولا حداقل ۲ و در اکثر اوقات به ۴ درگاه گیگابیتی می‌رسد.

سیستم‌عامل

Server برای انجام وظایف مهم خود به‌شکل شبانه‌روزی و بی‌وقفه از سیستم‌عاملی پایدار استفاده می‌کند. پرکاربردترین نمونه‌های سیستم‌عامل برای Server شامل لینوکس، ویندوز سرور و یونیکس (UNIX) هستند.

تفاوت هاست و سرور

تا اینجای مطلب با دو مفهوم «هاست» و «سرور» آشنا شدیم. شما برای راه‌اندازی یک وب‌سایت به محلی نیاز دارید که محتویات وب‌سایت خود اعم از صفحات، تصاویر، ویدیوها و سرویس‌های تحت وب را روی آن آپلود کنید تا در دسترس بازدیدکنندگان قرار گیرند.  این فضا روی یک Server فیزیکی قرار دارد که یا متعلق به خود شماست یا توسط شرکت ارائه‌دهنده خدمات میزبانی وب تأمین شده است و به آن هاست گفته می‌شود.

اما شاید برایتان سوال باشد که آیا یک هاست می‌تواند شامل چندین سرور باشد؟ یا چند هاست می‌توانند از یک سرور استفاده کنند؟ با توضیحاتی که در این مقاله دادیم باید گفت که هر دو این سناریوها می‌توانند اجرا شوند. به عنوان مثال هاست یک وب‌سایت پر ترافیک مانند گوگل روی چندین سرور قرار دارد تا ترافیک بین سرورهای مختلف تقسیم شود یا در شرایطی که یکی از سرورها از سرویس‌دهی خارج شود، سرور دیگر امکان ارائه خدمات را داشته باشد. از سوی دیگر ارائه‌دهندگان سرویس هاستینگ ارزان قیمت، منابع یک سرور را تحت چندین سرویس هاست، در اختیار چندین کاربر قرار می‌دهند.

با توجه به این تعاریف، هاست را می‌توان بخشی از یک Server فیزیکی در نظر گرفت که برای میزبانی وب‌سایت در اختیار شما قرار گرفته است. از سوی دیگر Server، یک کامپیوتر فیزیکی قدرتمند یا بخشی از آن (در قالب سرور مجازی) است که خدمات مختلفی از جمله هاست را در اختیار کاربران یا دیگر تجهیزات شبکه قرار می‌دهد.

تفاوت وب هاستینگ و وب سرور چیست؟

وب هاستینگ و وب سرور در دنیای اینترنت دو مفهوم کاملا متفاوت هستند اما ارتباط نزدیکی با یکدیگر دارند. وب هاستینگ یا هاست وب، سرویسی است که فضا و منابع یک سرور فیزیکی را در اختیار یک وب‌سایت قرار می‌دهد. به عبارت دیگر هاست وب را می‌توان مکان فیزیکی یک وب‌سایت در نظر گرفت که تمام فایل‌ها و اطلاعات وب‌سایت در آن ذخیره شده‌اند. 

از سوی دیگر، وب سرور یکی از سرویس‌های اصلی و بنیادی دنیای اینترنت است که درخواست‌های ورودی از شبکه را بر اساس قواعد پروتکل HTTP پردازش کرده و صفحات وب و فایل‌های مربوط به آنها را در اختیار کاربران قرار می‌دهد. برای آشنایی بیشتر با وب سرور می‌توانید مقاله «وب سرور چیست؟» را مطالعه کنید. پس به‌طور خلاصه می‌توان تفاوت وب هاستینگ و وب سرور را به‌شکل زیر بیان کرد:

• وب سرور به کاربران اینترنت خدمت‌رسانی می‌کند اما مخاطب وب هاستینگ، شرکت‌ها یا کسب‌وکارهایی هستند که قصد راه‌اندازی وب‌سایت خود را دارند.
• وب سرور ترکیبی از نرم‌افزار و سخت‌افزار است که وب‌سایت‌ها را در اختیار کاربران می‌گذارد، درحالی‌که وب هاستینگ فرایندی برای میزبانی وب‌سایت است.
• هدف وب‌سرور ذخیره‌سازی، پردازش و تحویل صفحات وب به کاربران است اما وب هاستینگ با هدف ارائه سرویس نگهداری وب‌سایت و تمام فایل‌ها و اطلاعات مربوط به آن کاربرد دارد.

جمع‌بندی

در این مقاله به تفاوت هاست و سرور پرداختیم. زیرساخت دنیای اینترنت را سرورها تشکیل داده‌اند تا به دستگاه‌های متصل یا همان کلاینت‌ها خدمات بدهند. هاست تنها بخشی از این خدمات است تا شرکت‌ها و سازمان‌ها بتوانند وب‌سایت،‌ اپلیکیشن‌ها یا سرویس‌های خود را در دسترس کاربران قرار دهند. میزبانی بعضی از سایت‌ها بخش کوچکی از یک Server فیزیکی را اشغال می‌کند اما بعضی سایت‌های محبوب به بیش از یک Server فیزیکی نیاز دارند. Server در کنار میزبانی وب‌سایت می‌تواند خدمات دیگری مانند مدیریت ایمیل، مدیریت پایگاه داده، مدیریت دسترسی کاربران و غیره را نیز ارائه می‌دهد که برای استفاده روزمره از اینترنت ضروری هستند. بنابراین هاست و سرور دو مفهوم کاملا متفاوت هستند اما برای استفاده از اینترنت و خدمات تحت وب به هر دو نیاز داریم.