پروتکل FTP چیست؟ بررسی کاربردها و نقاط قوت و ضعف

پروتکل FTP همانطور که یک مدیر توزیع، وظیفه دارد تا محصولات را به صورت کارآمد و با دقت به نمایندگی‌ها یا مشتریان مختلف ارسال کند، وظیفه دارد فایل‌ها را به شکلی دقیق و با اطمینان بین سرورها و کامپیوترها انتقال دهد.

پروتکل اف تی پی، فرایند انتقال اطلاعات بین سرور و کلاینت را ساده می‌کند. البته باید توجه داشت که عوامل مختلفی ممکن است بر فرآیند انتقال صحیح و مطمئن تأثیر بگذارند و مشکلاتی را ایجاد کنند. در این مقاله، به بررسی جزئیات و کاربردهای پروتکل FTP پرداخته و نقش مهم آن در تبادل داده‌ها در شبکه‌های کامپیوتری را توضیح خواهیم داد.

پروتکل FTP چیست؟

FTP (مخفف File Transfer Protocol) یا پروتکل انتقال فایل، زبانی مشترک برای کامپیوترها در زمینه انتقال فایل است. این پروتکل استاندارد شبکه، فرآیند جابجایی فایل بین کامپیوترها را به روشی ساده، کارآمد و قابل اعتماد انجام می‌دهد.

برخلاف روش‌هایی مثل HTTP که برای اهداف دیگری مانند نمایش صفحات وب طراحی شده‌اند، FTP به طور خاص برای انتقال فایل بهینه شده و بر اساس مدل کلاینت-سرور عمل می‌کند. در این مدل، یک کامپیوتر، نقش سرور FTP را داشته و کامپیوتر دیگر به عنوان کلاینت FTP به آن متصل می‌شود.

FTP از TCP/IP برای انتقال مطمئن اطلاعات بین دو سیستم استفاده می‌کند. این پروتکل در موقعیت‌هایی که نیاز به انتقال فایل‌های حجیم یا تعداد زیادی فایل دارید، به یاری شما می‌آید. جایی که روش‌هایی مانند ایمیل به دلیل محدودیت‌های حجمی، کارآمد نیستند، FTP با قدرت تمام وارد میدان می‌شود و جابجایی فایل‌هایتان را به سرانجام می‌رساند. 

تاریخچه پروتکل FTP

در سال ۱۹۷۱، یک دانشجوی دانشگاه MIT به نام «Abhay Bhushan»، اولین قوانین انتقال فایل‌ها بین کامپیوترها را نوشت. این قوانین بعدها به FTP معروف شد. هدف اصلی FTP، انتقال فایل‌ها در شبکه‌ای به نام ARPANET بود که بعدها به اینترنت تبدیل شد.

با رشد اینترنت، FTP هم تغییر کرد تا با قوانین جدید شبکه‌ها سازگار شود. در سال ۱۹۸۰، «Jon Pastel»، دانشمندی از دانشگاه کالیفرنیای جنوبی، تغییراتی در FTP ایجاد کرد. بعدها، در سال ۱۹۸۵، امکانات جدیدی مثل ساختن پوشه اضافه شد. در سال ۱۹۹۷، برای امن‌تر کردن انتقال فایل‌ها، تغییرات مهمی در FTP انجام شد. در نهایت، در سال ۱۹۹۹، FTP برای سازگاری با IPv6 به روز شد.

به طور خلاصه، FTP از یک روش ساده برای انتقال فایل بین کامپیوترها شروع شد و کم‌کم پیشرفت کرد تا نیازهای جدید اینترنت را برطرف کند.

پروتکل FTP چگونه کار می‌کند؟

پس از آشنایی با مفهوم «اف تی پی چیست؟»،  اکنون به سراغ نحوه کار آن می‌رویم. پروتکل FTP برای جابجایی فایل بین دو کامپیوتر در شبکه، از مدل کلاینت-سرور استفاده می‌کند. در ادامه نحوه عملکرد FTP را به صورت گام‌به‌گام آورده‌ایم:

۱. ورود به سرور FTP

برای دسترسی به فایل‌ها در سرور FTP، برقراری اتصال و احراز هویت ضروری است. این کار معمولاً با وارد کردن نام کاربری و رمز عبور ارائه شده توسط هاستینگ انجام می‌شود. برخی سرورها امکان ورود بدون نام کاربری و رمز عبور (دسترسی ناشناس) را نیز ارائه می‌دهند.

۲. مسیرهای تبادل اطلاعات

اف تی پی مبتنی بر دو کانال ارتباطی مجزا است که هر کدام وظیفه‌ی خاص خود را بر عهده دارند:

• کانال فرمان (Control Channel): این کانال برای ارسال دستورات کنترلی و مدیریت تبادل فایل بین کلاینت و سرور به کار می‌رود. به عنوان مثال، زمانی که شما می‌خواهید فایلی را آپلود کنید، از این کانال برای ارسال دستوراتی مانند نام فایل، مسیر و نوع عملیات (آپلود یا دانلود) استفاده می‌شود.
• کانال داده (Data Channel): وظیفه‌ی اصلی این کانال، انتقال محتوای واقعی فایل‌ها است. پس از صدور دستورات لازم از طریق کانال فرمان، اطلاعات مربوط به فایل مورد نظر از طریق کانال داده منتقل می‌شود.

۳. ارسال درخواست

بعد از اتصال به سرور، می‌توانید با استفاده از دستورات، کارهای مختلفی روی فایل‌ها انجام دهید. این کارها شامل دیدن لیست فایل‌ها، رفتن به پوشه‌های دیگر، آپلود و دانلود فایل، پاک کردن، تغییر نام و جابجایی فایل‌ها است.

۴. انتقال فایل‌ها

اف تی پی از دو حالت فعال و غیرفعال برای تبادل اطلاعات استفاده می‌کند. در حالت فعال، کامپیوتر شما (کلاینت) به سرور درخواست می‌دهد تا یک اتصال ایجاد کند. اما در حالت غیرفعال، سرور خودش یک پورت باز می‌کند و به شما می‌گوید که به آن متصل شوید. این حالت زمانی مفید است که فایروال شبکه اجازه ایجاد ارتباط خروجی را ندهد. 

۵. امنیت

انتقال فایل‌ها با FTP معمولی امن نیست، اما روش‌های امن‌تری مثل FTPS (مخفف File Transfer Protocol Secure) و SFTP (مخفف SSH File Transfer Protocol یا Secure File Transfer Protocol) وجود دارند که اطلاعات را رمزگذاری می‌کنند. بهتر است همیشه از این روش‌های امن، مخصوصاً برای انتقال اطلاعات مهم استفاده کنید.

ویژگی‌های کلیدی FTP چیست؟

ویژگی‌های اصلی پروتکل FTP عبارتند از:

۱. روش انتقال؛ فعال در برابر غیرفعال

پروتکل FTP دو حالت اصلی برای انتقال فایل‌ها دارد: فعال و غیرفعال. 

• حالت فعال (Active Mode): در حالت فعال، پس از اینکه یک کامپیوتر (کلاینت) درخواست اتصال به سرور را ارسال کرد، کامپیوتر دیگر (سرور) با پاسخ به کلاینت، کانال ارتباطی را ایجاد کرده و انتقال داده آغاز می‌شود. این روش ساده است اما در برخی شبکه‌ها، به‌خصوص شبکه‌هایی که از فایروال استفاده می‌کنند، ممکن است با مشکل مواجه شود.
• حالت غیرفعال (Passive Mode): در حالت غیرفعال، سرور اطلاعات لازم برای برقراری اتصال را به کلاینت ارسال می‌کند و سپس کلاینت به سرور متصل می‌شود. این روش انعطاف‌پذیرتر است و معمولاً برای عبور از فایروال‌ها و شبکه‌های پیچیده مناسب‌تر است.

۲. احراز هویت؛ جزیره امن فایل‌ها

برای ورود به سرور اف تی پی و کار با فایل‌ها، کاربران باید نام کاربری و رمز عبور خود را وارد کنند. این کار مثل قفل گذاشتن روی یک در است؛ فقط کسانی که رمز قفل را دارند می‌توانند وارد شوند و با فایل‌ها کار کنند.

۳. ساختار دایرکتوری؛ فضای ذخیره‌سازی منظم

سرورهای اف تی پی، یک فضای ذخیره‌سازی آنلاین هستند که فایل‌های شما را به صورت منظم در پوشه‌هایی قرار می‌دهند. این ساختار پوشه‌ای شبیه به همان ساختار آشنای سیستم‌عامل کامپیوتر شماست و به شما کمک می‌کند تا فایل‌هایتان را به راحتی پیدا و مدیریت کنید.

۴. امنیت پروتکل FTP؛ روش‌های امنیتی مختلف

اف تی پی، پروتکلی ساده برای انتقال فایل است که به دلیل عدم رمزنگاری داده‌ها در حین انتقال، امنیت پایینی دارد و اطلاعات در معرض خطر سرقت و دستکاری قرار می‌گیرند. برای رفع این مشکل و افزایش امنیت، پروتکل‌های FTPS و SFTP توسعه پیدا کرده‌اند. این پروتکل‌ها با استفاده از لایه‌های امنیتی، اطلاعات را رمزنگاری کرده و مکانیزم‌های احراز هویت قوی‌تری را ارائه می‌دهند. 

کاربرد پروتکل FTP چیست؟

اف تی پی یکی از قدیمی‌ترین و محبوب‌ترین پروتکل‌های شبکه برای انتقال فایل‌ها بین دو دستگاه در شبکه است. کاربردهای FTP شامل موارد زیر می‌شود:

۱. به‌روزرسانی و مدیریت وب‌سایت

اف تی پی، ابزاری قدرتمند است که به شما امکان می‌دهد به راحتی فایل‌های وبسایت خود را مدیریت کنید. با استفاده از پروتکل FTP، می‌توانید فایل‌های HTML، تصاویر و سایر محتوا را بین کامپیوتر خود و سرور وب جابه‌جا کنید، تغییرات ایجاد کرده و وبسایت خود را همیشه به روز نگه دارید. این ابزار به شما اجازه می‌دهد تا به طور مستقیم به فایل‌های روی سرور دسترسی داشته باشید و آن‌ها را ویرایش، حذف یا به روزرسانی کنید. به همین دلیل، FTP یک ابزار ضروری برای هر وبمستر، طراح وب یا توسعه‌دهنده است.

۲. تبادل اطلاعات بین شرکت‌ها

SFTP، یک روش ایمن برای انتقال فایل‌های بزرگ بین شرکت‌ها است. این روش از رمزگذاری قوی برای محافظت از اطلاعات حساس مانند اسناد مالی و اطلاعات مشتری استفاده می‌کند. برخلاف پروتکل FTP که اطلاعات را به صورت ساده منتقل می‌کند، SFTP از یک تونل امن برای انتقال داده‌ها استفاده می‌کند. این امر باعث می‌شود که اطلاعات شما در حین انتقال از دسترس افراد غیرمجاز در امان باشد.

۳.  توزیع نرم‌افزار با FTP

برنامه‌نویسان برای اینکه برنامه‌ها و بازی‌های جدید یا به‌روزرسانی‌های آن‌ها را در اختیار کاربران قرار دهند، اغلب از FTP استفاده می‌کنند. با این روش، کاربران می‌توانند به‌راحتی فایل‌های مورد نظر خود را از روی یک سرور دانلود کنند. این روش هم برای برنامه‌نویس‌ها و هم برای کاربران خیلی راحت و سریع است.

۴. ذخیره‌سازی و آرشیو اطلاعات

برای محافظت از اطلاعات مهم سازمان‌ها در برابر حوادثی مانند خرابی کامپیوتر یا بلایای طبیعی، از روش‌های مختلفی استفاده می‌شود. یکی از این روش‌ها، ذخیره اطلاعات روی سرورهای ریموت است. برای انتقال این اطلاعات به سرورهای ریموت، از پروتکل‌هایی از جمله FTP استفاده می‌شود. این پروتکل به سازمان‌ها اجازه می‌دهد تا داده‌های خود را به‌صورت امن به سرورهای ریموت منتقل کرده و نسخه‌های پشتیبان را در مکانی امن نگهداری کنند و در صورت نیاز به آن‌ها دسترسی داشته باشند.

۵. آموزش و پژوهش

در حوزه آموزش و پژوهش، از FTP برای به اشتراک گذاشتن موارد آموزشی، نشریات علمی و مجموعه داده‌های تحقیقاتی بزرگ استفاده می‌شود. این کار تبادل دانش و همکاری بین مؤسسات و پژوهشگران از رشته‌های مختلف را آسان می‌کند.

انواع اف تی پی چیست؟

پروتکل FTP انواع مختلفی دارد که هر یک برای کاربرد و نیاز خاصی طراحی شده‌اند. در ادامه انواع اف تی پی را معرفی می‌کنیم:

۱. FTP ناشناس (Anonymous FTP)؛ دنیایی از فایل‌ها بدون نیاز به رمز عبور

اف تی پی ناشناس روشی ساده برای دسترسی به فایل‌ها در برخی سایت‌ها است. بدون نیاز به نام کاربری و رمز عبور، هر کسی می‌تواند با استفاده از نام کاربری پیش‌فرض «anonymous» و رمز عبور «guest» به این فایل‌ها دسترسی پیدا کند. البته این دسترسی بسیار محدود است و معمولاً فقط اجازه کپی کردن فایل‌ها را می‌دهد. این روش برای اشتراک‌گذاری فایل‌هایی که برای عموم آزاد هستند طراحی شده است و از پورت‌های خاصی برای برقراری ارتباط استفاده می‌کند.

۲. FTP با رمز عبور؛ انتقال فایل با امنیت بیشتر

FTP با رمز عبور نوعی سرویس انتقال فایل است که برای دسترسی به آن نیاز به نام کاربری و رمز عبور دارید. این روش نسبت به FTP ناشناس، امن‌تر است، اما همچنان ممکن است داده‌های شما در حین انتقال رمزنگاری نشوند و به همین دلیل کاملاً امن نباشد. این نوع اتصال از طریق پورت ۲۱ برقرار می‌شود. به عبارت ساده، FTP با رمز عبور شبیه به FTP معمولی است، اما برای استفاده از آن باید یک لایه احراز هویت اضافه کنید تا امنیت دسترسی به فایل‌های شما افزایش یابد.

۳. FTPS؛ سپر محکم برای داده‌های شما

FTPS (یا FTP امن یا FTP Secure) یک نسخه ارتقا یافته از پروتکل FTP است که با افزودن لایه امنیتی SSL/TLS (مخفف Secure Sockets Layer/Transport Layer Security)، انتقال فایل‌ها را بسیار ایمن‌تر می‌کند. این پروتکل از همان ابتدا که اتصال برقرار می‌شود، ارتباط بین دستگاه شما و سرور را رمزنگاری می‌کند تا اطلاعات حساس مانند نام کاربری، رمز عبور و محتوای فایل‌ها در برابر هکرها و افراد غیرمجاز محافظت شوند.

۴. FTPES؛ جایگزینی امن برای FTP

FTPES (مخفف FTP over Explicit SSL/TLS) یک مکانیزم امنیتی است که بر اساس پروتکل FTP توسعه یافته است. این پروتکل با ارتقای اتصال FTP معمولی به یک اتصال رمزنگاری شده، امنیت انتقال فایل‌ها را به شدت افزایش می‌دهد. به عبارت دیگر، FTPES یک لایه امنیتی اضافی به FTP اضافه می‌کند تا اطلاعات شما در حین انتقال رمزگذاری و از دستبرد داده‌ها جلوگیری شود. FTPES از رمزنگاری قوی برای محافظت از داده‌ها در برابر حملات مختلف مانند شنود، دستکاری و جعل هویت استفاده می‌کند.

۵. SFTP؛ سد نفوذ ناپذیر برای انتقال فایل‌های مهم

پروتکل SFTP (مخفف Secure File Transfer Protocol) از نظر فنی یک پروتکل FTP نیست، ولی عملکردی مشابه دارد. SFTP بخشی از پروتکل Secure Shell یا همان SSH است که از پورت ۲۲ استفاده می‌کند. مدیران سیستم‌ها معمولاً از SSH برای دسترسی امن و از راه دور به سیستم‌ها و برنامه‌ها استفاده می‌کنند و SFTP هم روشی امن برای انتقال فایل‌ها از طریق پروتکل SSH فراهم می‌کند.

روش‌های جایگزین پروتکل FTP

اف تی پی پروتکلی قدیمی برای انتقال فایل‌ها بین کامپیوترها است. با وجود سادگی و کاربردهایی که ذکر شد، FTP دارای محدودیت‌هایی است. به همین دلیل، روش‌های جایگزین بسیاری برای انتقال فایل‌ها به وجود آمده‌اند که امنیت، سرعت و قابلیت‌های بیشتری را ارائه می‌دهند. این روش‌ها عبارتند از:

۱. SCP: انتقال ایمن فایل‌ها با SSH

SCP (مخفف Secure Copy Protocol) روشی امن برای کپی امن فایل‌ها بین یک کامپیوتر محلی و یک کامپیوتر از راه دور (یا برعکس) در شبکه است. این روش، از پروتکل SSH برای تأیید هویت و رمزگذاری اطلاعات منتقل شده استفاده می‌کند. گرچه SCP به اندازه SFTP انعطاف‌پذیر نیست (یعنی نمی‌تواند کارهای دیگری غیر از انتقال فایل انجام دهد)، اما برای انتقال سریع فایل‌ها روشی ساده و موثر است.

۲. WebDAV؛ یک قدم فراتر از اشتراک‌گذاری فایل

WebDAV (مخفف Web-based Distributed Authoring and Versioning) یا «تالیف و ویرایش توزیع‌شده مبتنی بر وب»، پروتکلی است که به شما اجازه می‌دهد تا فایل‌ها و پوشه‌های خود را به صورت آنلاین، درست مانند یک هارد دیسک محلی، مدیریت کنید. این فناوری با بهره‌گیری از پروتکل HTTP، امکان ایجاد، ویرایش، جابه‌جایی و حذف فایل‌ها را به صورت مشترک با دیگران فراهم می‌کند.

۳. فضای ذخیره‌ سازی ابری

سرویس‌های ذخیره سازی ابری مثل گوگل درایو، دراپ باکس، مایکروسافت وان درایو و آمازون اس ۳ جایگزین‌های محبوب برای FTP شده‌اند. این سرویس‌ها نه تنها برای ذخیره اطلاعات، بلکه برای اشتراک‌گذاری آسان فایل‌ها، نسخه‌های پشتیبان و دسترسی از دستگاه‌های مختلف هم استفاده می‌شوند. بسیاری از سرویس‌های فضای ذخیره سازی ابری ویژگی‌های امنیتی پیشرفته‌ای مثل رمزنگاری داده‌ها توسط کاربر، احراز هویت دو مرحله‌ای و اتصالات امن داده‌ای ارائه می‌دهند.

چالش‌های امنیتی در استفاده از FTP

استفاده از پروتکل FTP برای انتقال فایل‌ها یک روش رایج است، اما درک تاثیر آن بر امنیت داده‌ها مهم است. FTP به عنوان یکی از محبوب‌ترین پروتکل‌های مورد استفاده برای انتقال فایل، محدودیت‌هایی در زمینه محافظت از اطلاعات منتقل شده دارد. چالش‌های امنیتی مرتبط با اف تی پی عبارتند از:

۱. عدم رمزنگاری

پروتکل FTP، اطلاعات را بین کامپیوتر شما و سرور به صورت رمزنگاری شده منتقل نمی‌کند. این یعنی هر کسی می‌تواند به راحتی رمز عبور، اطلاعات شخصی و محتوای فایل‌های شما را ببیند. 

۲. حمله Man-in-the-middle

حمله‌ مرد میانی «Man-in-the-middle attacks»، نوعی حمله سایبری است که در آن هکر خود را بین دو طرف یک ارتباط (مثلاً بین مرورگر شما و یک وبسایت) قرار می‌دهد. هکر می‌تواند داده‌های رد و بدل شده بین دو طرف را شنود کرده، تغییر دهد و یا حتی مسدود کند. این کار اغلب با هدف سرقت اطلاعات حساس مانند رمزهای عبور، اطلاعات کارت اعتباری یا داده‌های شخصی انجام می‌شود.

۳. آسیب‌پذیری در برابر حملات بروت فورس

پروتکل FTP به دلیل نیاز به احراز هویت مبتنی بر نام کاربری و رمز عبور، مستعد حملات «Brute-Force» یا «حدس کلمه عبور» است. در این حملات، هکرها با استفاده از لیست‌های از پیش تعریف‌شده رمزهای عبور رایج یا تولید تصادفی رمزهای عبور، تلاش می‌کنند به سیستم نفوذ کنند. برای مقابله با این تهدید، انتخاب رمزهای عبور قوی و پیچیده و استفاده از روش‌های احراز هویت چند عاملی (مانند احراز هویت دو مرحله‌ای) از اهمیت بالایی برخوردار است.

نحوه رفع خطاهای معمول پروتکل FTP

خطاهای FTP می توانند به دلایل مختلفی از جمله مشکلات شبکه، مشکلات پیکربندی سرور یا تنظیمات سمت کاربر رخ دهند. در اینجا برخی از خطاهای معمول اف تی پی و نحوه رفع آنها را آورده‌‌ایم:

۱. خطای Connection Timed Out

هنگامی که با خطای عدم اتصال به سرور FTP مواجه می‌شوید، معمولاً به این معنی است که نرم‌افزار شما نمی‌تواند با سرور ارتباط برقرار کند. این مشکل ممکن است به دلایل مختلفی از جمله خاموش بودن سرویس FTP روی سرور، تنظیمات نادرست فایروال، اشتباه بودن اطلاعات ورود به سیستم یا مشکلات شبکه رخ دهد. برای رفع این مشکل، ابتدا وضعیت سرویس FTP روی سرور را بررسی کنید، سپس تنظیمات فایروال خود را چک کرده و مطمئن شوید پورت‌های ۲۱، ۲۲ و ۹۹۰ باز هستند. همچنین، اطلاعات ورود به سیستم خود را مجدداً وارد کرده و اتصال اینترنت خود را بررسی کنید.

۲. خطای Authentication Failed

وقتی پیام «احراز هویت ناموفق» را می‌بینید، یعنی سیستم، شما را نمی‌شناسد. این مشکل معمولا به خاطر اشتباه تایپ کردن نام کاربری یا رمز عبور اتفاق می‌افتد. برای رفع این مشکل، اول مطمئن شوید که حروف بزرگ و کوچک را درست وارد کرده‌اید. اگر باز هم مشکل حل نشد، رمز عبور خود را تغییر دهید. گاهی اوقات، مشکلات شبکه یا مسدود شدن حساب کاربری هم می‌توانند باعث این خطا شوند. اگر با تغییر رمز عبور مشکل حل نشد، با پشتیبانی فنی ارائه دهنده سرویس FTP تماس بگیرید.

۳. خطای 550 Permission Denied

خطای «دسترسی ممنوع» یعنی سیستم به شما اجازه انجام عملیاتی مانند آپلود یا حذف فایل را نمی‌دهد. این خطا معمولاً به دلیل تنظیمات دسترسی نادرست روی فایل‌ها یا پوشه‌ها، کمبود فضای ذخیره‌سازی یا محدودیت‌های تعریف شده توسط مدیر سیستم رخ می‌دهد. برای رفع این مشکل، ابتدا مجوزهای دسترسی خود را بررسی کنید. اگر شما مالک فایل نیستید یا مجوزهای لازم را ندارید، باید با مدیر سیستم تماس بگیرید تا تنظیمات را تغییر دهد. همچنین، لازم است مطمئن شوید که فضای کافی روی سرور وجود دارد. 

۴. خطای 550 Failed to Change Directory

زمانی که با خطای «تغییر دایرکتوری ناموفق» مواجه می‌شوید، یعنی نمی‌توانید تغییرات را در پوشه مورد نظر اعمال کنید. این مشکل می‌تواند به دلایل مختلف اتفاق افتد. ابتدا مطمئن شوید نام پوشه را درست نوشته‌اید. به بزرگ و کوچک بودن حروف دقت کنید. از مدیر سیستم بپرسید که آیا اجازه دسترسی به این پوشه را دارید یا نه. در نهایت اتصال به سرور FTP را بررسی کنید. ممکن است اتصال شما موقتاً مشکل داشته باشد.

۵. خطای 425 Unable to Build Data Connection

خطای «اتصال داده» به این معناست که پروتکل FTP نمی‌تواند یک کانال ارتباطی بین کامپیوتر شما و سرور برقرار کند. این مشکل معمولاً به دلیل ناسازگاری در تنظیمات حالت انتقال داده (فعال یا غیرفعال)، مسدود بودن پورت‌های مورد نیاز توسط فایروال یا مشکلات تنظیمات پورت‌های غیرفعال سرور به وجود می‌آید. برای رفع این خطا، باید تنظیمات حالت انتقال داده را در هر دو طرف بررسی، فایروال را مجدداً تنظیم و محدوده پورت‌های غیرفعال سرور را اصلاح کنید.

۶. خطای SSL/TLS handshake 

خطای SSL/TLS handshake در FTPS به دلیل مشکلات در پیکربندی گواهی امنیتی، تنظیمات فایروال یا ناسازگاری پروتکل‌های رمزنگاری رخ می‌دهد. برای رفع این مشکل، باید تنظیمات SSL/TLS در هر دو طرف ارتباط را بررسی کرده و اطمینان حاصل کنید که گواهی امنیتی معتبر است و پورت‌های مورد نیاز باز هستند.

۷. خطای Server-Side Configuration

اگر با خطای «پیکربندی سمت سرور» روبه‌رو شدید، ممکن است تنظیمات سرور شما درست نباشد. برای حل این مشکل، ابتدا قوانین فایروال سرور را بررسی کنید تا مطمئن شوید که جلوی انتقال فایل‌ها را نمی‌گیرند. سپس، تنظیمات نرم‌افزار FTP را چک و در صورت لزوم، اصلاح کنید. همچنین، فضای دیسک سرور را بررسی کنید تا مطمئن شوید که به اندازه کافی فضا برای ذخیره فایل‌ها دارید.

۸. خطای Passive Mode IP Address

عدم امکان دسترسی به یک سرویس روی یک آدرس IP مشخص می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد، از جمله خطا در پیکربندی شبکه، مشکلات مسیریابی، مسدود شدن پورت‌ها توسط فایروال‌ها، تداخلات DNS و مسائل مربوط به NAT. برای رفع مشکل، مطمئن شوید که آدرس IP سرور به درستی تنظیم شده است. این آدرس مهم است، چون کامپیوترها برای پیدا کردن یکدیگر از آن استفاده می‌کنند. اگر سرور پشت یک روتر قرار دارد، باید تنظیمات آن را هم بررسی کنید. در نهایت ببینید کامپیوتر شما می‌تواند به آدرس IP سرور وصل شود یا نه. ممکن است فایروال مانع اتصال شود.

مزایا و معایب استفاده از اف تی پی چیست؟

اف تی پی یکی از روش‌های متداول برای انتقال فایل‌ها بین سرور و کلاینت در شبکه‌های کامپیوتری است. در ادامه به مزایا و معایب استفاده از این پروتکل می‌پردازیم:

مزایای پروتکل FTP

اف تی پی با وجود قدمت طولانی که دارد، همچنان در بسیاری از زمینه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. مزایای پروتکل FTP‌ عبارتند از:

• اشتراک‌گذاری فایل: یکی از مزایای FTP این است که می‌توان فایل‌ها را بین دو کامپیوتر در شبکه به اشتراک گذاشت.
• سرعت بالا: FTP سرعت انتقال فایل بسیار بالایی دارد.
• امنیت نسبی: برای ورود به سرور FTP باید نام کاربری و رمز عبور وارد شود. بنابراین می‌توان گفت FTP تا حدی امن است.
• انتقال دو طرفه: با FTP می‌توان فایل‌ها را هم ارسال و هم دریافت کرد. به عنوان مثال، مدیر یک شرکت می‌تواند اطلاعات را برای کارمندان،‌ به سرور ارسال کند و کارمندان نیز پاسخ‌های خود را روی همان سرور قرار دهند.
• ادامه فرایند انتقال: اگر حین انتقال فایل، به هر دلیلی فرایند انتقال متوقف شود، پس از برقراری مجدد ارتباط، انتقال ادامه پیدا می‌کند و نیازی به شروع دوباره فرایند نیست.

معایب پروتکل FTP

پروتکل FTP دارای محدودیت‌هایی است که استفاده از آن را در بسیاری از موارد چالش برانگیز می‌کند. برخی از معایب این پروتکل، شامل موارد زیر می‌شود:

• عدم پشتیبانی از چندین گیرنده: FTP نمی‌تواند فایل را برای چند نفر همزمان ارسال کند.
• عدم امنیت: بزرگترین مشکل FTP این است که اطلاعات را رمزگذاری نمی‌کند.  به عبارت ساده‌تر، داده‌هایی که بین دو دستگاه رد و بدل می‌شوند، به صورت متن ساده قابل خواندن هستند.
• آسیب‌پذیری پسورد: FTP از نام کاربری و رمز عبور استفاده می‌کند که می‌تواند توسط هکرها مورد حمله قرار گیرد. 

با توجه به این معایب، استفاده از پروتکل‌های امن‌تر و جدیدتر مانند SFTP یا FTPES توصیه می‌شود.

تفاوت پروتکل FTP و SFTP چیست؟

FTP و SFTP هر دو پروتکل‌هایی هستند که برای انتقال فایل‌ها بین کامپیوترها استفاده می‌شوند. اما تفاوت‌های مهمی بین این دو وجود دارد که انتخاب یکی از آنها را برای کاربردهای مختلف تعیین می‌کند. 

ویژگی	FTP	SFTP
تعریف	پروتکل انتقال فایل	پروتکل انتقال فایل امن
مسیر انتقال امن	مسیر امنی برای انتقال داده‌ها فراهم نمی‌کند	مسیر امنی برای انتقال داده‌ها فراهم می‌کند
پورت مورد استفاده	روی پورت ۲۱ اجرا می‌شود	روی پورت ۲۲ اجرا می‌شود
رمزنگاری داده‌ها	داده‌ها را قبل از ارسال رمزنگاری نمی‌کند	داده‌ها قبل از ارسال رمزنگاری می‌شوند
امنیت داده‌ها حین انتقال	انتقال فایل‌‌ها بدون امنیت کامل	حفظ امنیت کامل داده‌ها با استفاده از کلیدهای SSH

نرم‌افزارهای انتقال فایل از طریق اینترنت (FTP)

نرم‌افزارهای اف تی پی ابزاری ضروری برای انتقال فایل بین کامپیوترها از طریق شبکه هستند. با استفاده از این نرم‌افزارها می‌توانید به‌راحتی فایل‌های خود را روی سرورهای ریموت بارگذاری، دانلود یا حذف کنید، تغییر نام دهید و همچنین ساختار پوشه‌ها را مدیریت کنید.

۱. FileZilla؛ همه کاره و قابل اعتماد

فایل زیلا، یک ابزار رایگان و متن‌باز برای مدیریت فایل‌های از راه دور است که روی سیستم‌عامل‌های مختلف قابل استفاده است. با رابط کاربری ساده و ویژگی‌های پیشرفته‌ای مثل انتقال سریع فایل‌ها، کشیدن و رها کردن، اتصال همزمان به چند سرور و ادامه دانلودهای ناتمام، این نرم‌افزار به ابزاری محبوب برای کاربران حرفه‌ای و مبتدی تبدیل شده است. پشتیبانی از پروتکل‌های «FTP» ،«SFTP» و «FTPS» امنیت و سرعت انتقال فایل‌ها را تضمین می‌کند.

دانلود FileZilla

۲. WinSCP؛ مدیریت فایل‌های شما روی سرور، آسان‌تر از همیشه

WinSCP، یک نرم‌افزار رایگان و قدرتمند برای ویندوز است که به شما امکان می‌دهد فایل‌های خود را به صورت امن و کارآمد بین کامپیوتر و سرورهای مختلف انتقال دهید. با ویژگی‌هایی مانند ویرایشگر متن داخلی، پشتیبانی از پروتکل‌های مختلف انتقال فایل و رابط کاربری ساده، WinSCP ابزاری ضروری برای هر کاربری است که با سرورها کار می‌کند.

دانلود WinSCP

۳. Cyberduck؛ بهترین ابزار انتقال فایل

Cyberduck ابزاری قدرتمند برای انتقال فایل‌ها است که هم در ویندوز و هم مک قابل استفاده است. با Cyberduck می‌توانید به راحتی فایل‌های خود را از طریق پروتکل FTP و SFTP منتقل کنید. یکی از ویژگی‌های برجسته Cyberduck امکان ویرایش مستقیم فایل‌ها بدون نیاز به خروج از برنامه است. این ویژگی به شما اجازه می‌دهد تا با استفاده از نرم‌افزارهای ویرایشگر دلخواه خود، فایل‌ها را ویرایش و تغییرات را به سرعت اعمال کنید.

دانلود Cyberduck

جمع‌بندی

پروتکل FTP، به عنوان یکی از پایه‌های انتقال فایل در شبکه‌های کامپیوتری، نقش به‌سزایی ایفا می‌کند. با وجود ظهور پروتکل‌های مدرن‌تر مانند SFTP و FTPS همچنان به دلیل ساختار ساده، قابلیت‌های گسترده و پشتیبانی از انواع سیستم‌عامل‌ها، به عنوان یک ابزار قدرتمند در محیط‌های مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این مقاله ابر زس، به بررسی فنی پروتکل اف تی پی، نحوه عملکرد آن، مزایا، معایب و کاربردهای خاص آن در سناریوهای مختلف پرداخته‌ایم.