تست نفوذ چیست؟ بررسی انواع + مزایا و معایب

تست نفوذ، مانند یک نگهبان حرفه‌ای که به دنبال راه‌های احتمالی نفوذ به یک ساختمان حفاظت شده می‌گردد، توسط کارشناسان امنیت سایبری برای شناسایی نقاط ضعف و آسیب‌پذیری‌های سیستم‌های اطلاعاتی انجام می‌شود. هدف از این شبیه‌سازی‌ هوشمندانه، سنجش میزان مقاومت سیستم‌ها در برابر حملات خارجی و داخلی و پیدا کردن راه‌های نفوذ به آنها است. در این مقاله ابر زس، ضمن بررسی تست نفوذ، به انواع و مراحل انجام آن پرداخته و تفاوت‌های این روش با سایر روش‌های ارزیابی امنیت اطلاعات را تشریح خواهیم کرد.

تست نفوذ چیست؟

تست نفوذ (Penetration test) که نوعی «هک اخلاقی» محسوب می‌شود، یک تکنیک امنیت سایبری است که سازمان‌ها برای پیدا کردن و رفع نقاط ضعف در سیستم‌هایشان استفاده می‌کنند. در این روش، هکرهای اخلاقی، چه از کارکنان داخلی و چه از افراد خارجی، با شبیه‌سازی حملات واقعی، به ارزیابی سیستم‌ها، شبکه‌ها و وب‌اپلیکیشن‌ها می‌پردازند تا مطمئن شوند که این سیستم‌ها امن هستند.

انجام تست نفوذپذیری در سازمان‌ها، علاوه بر افزایش امنیت، به آنها کمک می‌کند تا قوانین و مقررات امنیت سایبری مانند GDPR (مقررات عمومی حفاظت از داده‌ها در اتحادیه اروپا)، PCI DSS (استاندارد امنیتی داده در صنعت پرداخت با کارت‌های اعتباری)، HIPAA (قانون انتقال و پاسخگویی بیمه سلامت) و الزمات گواهینامه کشوری افتا (سند راهبردی امنیت فضای تولید و تبادل اطلاعات) را نیز رعایت کنند. این امر به نوبه خود از جریمه‌های سنگین، آسیب به اعتبار و افشای اطلاعات حساس مشتریان جلوگیری می‌کند. تست نفوذ، با روش‌های قدیمی که تنها پس از وقوع حملات هکری به رفع مشکل می‌پردازند، متفاوت است. به‌عنوان مثال، در روش‌های قدیمی، ممکن است شرکتی بعد از یک حمله هکری، فایروال خود را به‌روزرسانی کند.

چرا شرکت‌ها تست نفوذ انجام می‌دهند؟

شرکت‌ها به سه دلیل تست نفوذپذیری انجام می‌دهند:

• تست‌های نفوذ نسبت به ارزیابی‌های آسیب‌پذیری جامع‌تر هستند، یعنی تست‌های نفوذ دامنه و عمق بیشتری دارند و به طور کامل‌تر و دقیق‌تری نقاط ضعف امنیتی سیستم‌ها را بررسی می‌کنند. در حالی که ارزیابی‌های آسیب‌پذیری، بیشتر به صورت سطحی و با استفاده از اسکن‌های خودکار برای پیدا کردن ضعف‌های شناخته شده انجام می‌شوند، تست‌های نفوذ به صورت دستی و با شبیه‌سازی حملات واقعی به سیستم‌ها انجام می‌شوند تا تمامی نقاط ضعف احتمالی شناسایی شوند.
• کارشناسان و سازمان‌های معتبر امنیتی، انجام تست نفوذ را به‌عنوان یک اقدام ضروری برای تمامی سازمان‌ها و کسب‌وکارها، به‌ویژه آن‌هایی که با اطلاعات حساس سروکار دارند، توصیه می‌کنند. برای مثال، در سال ۲۰۲۱، دولت فدرال ایالات متحده  از شرکت ها خواست برای دفاع در برابر حملات باج افزار (ransomware) در حال رشد، از تست نفوذ استفاده کنند.

• قوانین متعددی در سطوح مختلف (مانند ملی و بین المللی) برای حفاظت از داده‌ها و اطلاعات حساس وضع شده‌اند. این قوانین، سازمان‌ها را ملزم به رعایت کنترل‌های امنیتی خاصی می‌کنند تا از اطلاعات خود در برابر دسترسی غیرمجاز، افشا و سوء استفاده محافظت کنند. تست نفوذ با شناسایی و رفع نقاط ضعف امنیتی به سازمان ها کمک می کند تا از رعایت دقیق قوانین و مقررات مربوط به امنیت اطلاعات اطمینان پیدا کنند.

آشنایی با انواع تست نفوذ

در تمام تست‌های نفوذ، متخصص امنیت، با شبیه‌سازی نفوذ یک مهاجم واقعی، به سیستم‌های کامپیوتری شرکت راه پیدا می‌کند تا نقاط ضعف و ایرادات امنیتی را شناسایی کند. انواع مختلفی از تست نفوذ وجود دارد که هر کدام بخش خاصی از سیستم‌ها را هدف قرار می‌دهند. در ادامه به معرفی آن‌ها می‌پردازیم:

۱. تست نفوذ برنامه

تست نفوذ برنامه (Application pen testing)، روشی برای پیدا کردن نقاط ضعف امنیتی در برنامه‌ها و سیستم‌های مرتبط با آنها است. این برنامه‌ها می‌توانند شامل وب‌سایت‌ها و اپلیکیشن‌های تحت وب، برنامه‌های موبایل و برنامه‌های ابری باشند.

پن تسترها (متخصصان تست نفوذ) در ابتدای کار، به سراغ لیست «ده مورد مهم آسیب‌پذیری برنامه‌های تحت وب (OWASP Top۱۰ )» می‌روند و در اپلیکیشن‌ها به دنبال نقاط ضعف موجود در این لیست می‌گردند. این لیست شامل مهم‌ترین نقص‌های امنیتی در برنامه‌های تحت وب است و به‌طور مرتب با توجه به تغییرات دنیای امنیت سایبری به‌روزرسانی می‌شود. تزریق کد مخرب، تنظیمات نامناسب و ایرادات مربوط به احراز هویت، از جمله نمونه‌های رایج آسیب‌پذیری‌های موجود در این لیست هستند.

علاوه بر لیست OWASP Top ۱۰، تست نفوذ برنامه همچنین به دنبال نقص‌های امنیتی کمتر رایج و آسیب‌پذیری‌هایی می‌گردد که ممکن است منحصر به برنامه مورد نظر باشند.

بیشتر بخوانید: OWASP چیست؟

۲. تست نفوذ شبکه

تست نفوذ شبکه (Network Penetration Testing)، حمله شبیه‌سازی‌شده به کل شبکه کامپیوتری یک شرکت است. این تست به دو دسته تست‌های خارجی و تست‌های داخلی تقسیم می‌شود.

تست‌های خارجی: در این نوع تست، متخصصان امنیتی در نقش هکرهای مهاجم عمل می‌کنند و با شبیه‌سازی حملات واقعی، به ارزیابی نقاط ضعف امنیتی در بخش‌هایی که به اینترنت وصل هستند مانند سرورها، روترها، وب‌سایت‌ و سیستم کارمندان می‌پردازند.

تست‌های داخلی: در تست نفوذ داخلی، متخصصان نفوذ، نقش کارمندان یا هکرهایی را ایفا می‌کنند که به شبکه و سیستم‌های داخلی دسترسی دارند. هدف این تست کشف آسیب‌پذیری‌هایی است که یک فرد می‌تواند از داخل شبکه از آن‌ها سوءاستفاده کند؛ مانند دسترسی‌های غیرمجاز، ضعف در رمزنگاری و وجود بدافزار.

۳. تست نفوذ سخت افزار

تست نفوذ سخت افزار (Hardware Pen Testing) نوعی آزمایش امنیتی است که به دنبال نقاط ضعف در دستگاه‌های متصل به شبکه می‌گردد. این دستگاه‌ها می‌توانند لپ‌‌تاپ، موبایل، دستگاه‌های اینترنت اشیاء (IoT) و تکنولوژی عملیاتی (OT) باشند.

در این تست، کارشناسان امنیت (Pen Tester) به دنبال نقص‌های نرم‌افزاری مانند باگ‌های سیستم‌عامل می‌گردند که به هکرها امکان دسترسی از راه دور به دستگاه را بدهد. همچنین آن‌ها به دنبال آسیب‌پذیری‌های فیزیکی مانند مراکز داده‌ای با امنیت پایین هستند که افراد خرابکار می‌توانند به آنجا نفوذ کنند. در نهایت، هدف این تست بررسی این است که چگونه یک هکر می‌تواند از یک دستگاه آسیب‌پذیر به بخش‌های دیگر شبکه نفوذ کند.

۴. تست نفوذ پرسنل

تست نفوذ پرسنل (Personnel pen tests) شبیه یک آزمون شبیه‌سازی‌شده است که هدفش این است که ببیند کارکنان یک شرکت چقدر در برابر حملات سایبری مقاوم هستند. در این تست‌ها، از روش‌های مختلفی مثل فیشینگ (ایمیل‌های تقلبی)، ویشینگ (تماس‌های تقلبی) و اسمیشینگ (پیامک‌های تقلبی) استفاده می‌شود تا کارکنان را فریب دهند و به اطلاعات حساس شرکت دست پیدا کنند.

تست نفوذ پرسنل همچنین ممکن است شامل ارزیابی امنیت فیزیکی دفتر هم باشد. به عنوان مثال، ممکن است فردی به عنوان پیک تحویل‌دهنده وارد ساختمان شود تا ببیند آیا می‌تواند بدون مجوز وارد شود یا نه. هدف از این تست‌ها شناسایی نقاط ضعف امنیتی و بهبود آنها است.

۵. محیط ابری

محیط‌های ابری به دلیل ساختار خاص خود، با محیط‌های سنتی درون‌سازمانی تفاوت زیادی دارند. در این محیط‌ها، مسئولیت امنیت بین سازمان مصرف‌کننده و ارائه‌دهنده خدمات ابری تقسیم می‌شود، که این تقسیم مسئولیت‌ها، تست نفوذ در محیط ابری را به کاری پیچیده و تخصصی تبدیل می‌کند. برای انجام یک تست نفوذپذیری موفق در محیط‌های ابری، باید جنبه‌های مختلفی مثل تنظیمات، APIها، پایگاه‌های داده، رمزنگاری، روش‌های ذخیره‌سازی و کنترل‌های امنیتی به دقت بررسی شوند.

۶. کانتینرها

کانتینرهای مبتنی بر داکر، علی‌رغم مزایای فراوان، اغلب حامل آسیب‌پذیری‌هایی هستند که مهاجمان می‌توانند از آن‌ها برای نفوذ در سیستم‌های بزرگ‌تر سوءاستفاده کنند. علاوه بر این، پیکربندی نادرست کانتینرها و محیط آن‌ها نیز یک تهدید جدی محسوب می‌شود. خوشبختانه، تست نفوذ حرفه‌ای می‌تواند به شناسایی دقیق این آسیب‌پذیری‌ها و خطاهای پیکربندی کمک کند.

۷. دستگاه‌های جاسازی شده (IoT)

دستگاه‌های اینترنت اشیا (IoT)/جاسازی‌شده مانند تجهیزات پزشکی، خودروها، لوازم خانگی، ابزارهای صنعتی و ساعت‌های هوشمند، به دلیل ویژگی‌های خاص خود، نیازمند رویکردی ویژه در تست نرم‌افزار هستند. عمر طولانی، مکان‌های دور و دسترسی محدود، محدودیت‌های انرژی، الزامات قانونی و غیره از جمله عواملی هستند که تست نرم‌افزار این دستگاه‌ها را پیچیده می‌کنند.

تست نرم‌افزار در دستگاه‌های IoT نیازمند یک تحلیل جامع از ارتباطات و تعاملات بین اجزای مختلف سیستم است. همچنین، بررسی دقیق ارتباط بین کلاینت و سرور از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. با انجام این تحلیل‌ها، متخصصان می‌توانند نقص‌ها و آسیب‌پذیری‌های حیاتی که مستقیماً بر عملکرد و امنیت دستگاه تأثیر می‌گذارند را شناسایی کنند.

۸. تست امنیتی API‌ها

برای اطمینان از تطابق API ها با استانداردهای امنیتی روز دنیا، به ویژه ۱۰ مورد برتر OWASP مرتبط با APIها، از دو روش تست دستی و خودکار استفاده می‌شود. هدف اصلی این تست‌ها، شناسایی و رفع آسیب‌پذیری‌هایی مانند دسترسی غیرمجاز به اطلاعات حساس، خطاهای احراز هویت کاربران، افشای بیش از حد داده‌ها و محدودیت‌های ناکافی منابع است. تسترها با بررسی دقیق API ها، ریسک‌های امنیتی را شناسایی کرده و راهکارهایی برای رفع آن‌ها پیشنهاد می‌کنند.

۹. فرآیند CI/CD

راهکارهای DevSecOps مدرن، ابزارهای اسکن کد هوشمند و خودکار را با پایپ‌لاین‌های CI/CD یکپارچه می‌کنند. این ابزارها با الگوبرداری از روش‌های هکرها، به صورت خودکار به دنبال نقاط ضعف پنهانی در کد می‌گردند. این فرآیند که شامل تست‌های خودکار در مراحل مختلف ساخت، تست و انتشار نرم‌افزار (CI/CD) است، به شناسایی آسیب‌پذیری‌هایی کمک می‌کند که در بررسی‌های دستی ممکن است از نظر پنهان بمانند. به این ترتیب، می‌توان با اطمینان بیشتری از امنیت برنامه‌ها در برابر تهدیدات سایبری اطمینان حاصل کرد.

روش‌های انجام تست نفوذ چیست؟

در تست نفوذپذیری، سه روش اصلی وجود دارد که هر کدام میزان متفاوتی از اطلاعات را برای انجام حمله در اختیار متخصص امنیت سایبری قرار می‌دهد:

۱. تست نفوذ جعبه سفید

در تست جعبه سفید (White Box Penetration Testing)، تمام جزئیات کد و ساختار داخلی محصولی که باید تست شود، در اختیار تست‌کننده قرار می‌گیرد. این موضوع به او امکان می‌دهد تا با دقت و ظرافت بیشتری به بررسی عملکرد محصول بپردازد و ایرادات برنامه‌نویسی و اشکالات طراحی را به طور کامل شناسایی کند. به همین دلیل، به این نوع تست، نام‌های دیگری مانند تست شفاف (Open Glass)، تست شیشه‌ای (Clear Box) و تست مبتنی بر کد (Code-based testing) نیز گفته می‌شود. تست جعبه سفید در مراحل مختلف توسعه نرم‌افزار، از جمله تست واحد، تست ادغام و تست سیستم، کاربرد دارد.

۲. تست نفوذ جعبه سیاه

تست نفوذ جعبه سیاه (Black Box Penetration Testing)، نوعی از تست نفوذ است که در آن کارشناس‌ها بدون داشتن هیچ اطلاعاتی از درون سیستم، آن را بررسی می‌کنند. سازمان‌ها معمولاً هکرهای اخلاقی را استخدام می‌کنند تا با انجام تست جعبه سیاه، به‌صورت شبیه‌سازی شده به حمله واقعی، نقاط ضعف سیستم را شناسایی کنند.

۳. تست نفوذ جعبه خاکستری

تست جعبه خاکستری (Gray Box Penetration Testing)، ترکیبی از تست جعبه سیاه و جعبه سفید است. در این روش، تست کننده کمی از درون سیستم مثل رمزهای ابتدایی، نمودار گام به گام (فلوچارت) و نقشه شبکه اطلاع دارد. هدف اصلی تست جعبه خاکستری پیدا کردن مشکلات احتمالی در کد و عملکرد محصول است.

مراحل انجام تست نفوذ

۱. شناسایی و کشف باگ

مرحله‌ نخست در فرآیند تست نفوذپذیری، فاز شناسایی و جمع‌آوری اطلاعات در مورد سیستم هدف است. در این مرحله، تیم تست نفوذ از روش‌های مختلفی برای کشف نقاط ضعف و آسیب‌پذیری‌های احتمالی سیستم استفاده می‌کند.

برخی از روش‌های متداول در این مرحله عبارتند از:

• بررسی کد منبع: در صورتی که هدف، یک برنامه کاربردی (اپلیکیشن) باشد، تیم تست نفوذ به بررسی کد منبع برنامه می‌پردازد تا با تحلیل و موشکافی آن، ایرادات و اشکالات امنیتی موجود را شناسایی کند.
• تحلیل ترافیک شبکه: اگر هدف، شبکه یک سازمان یا شرکت باشد، از ابزارهای تحلیل ترافیک برای بررسی دقیق ترافیک شبکه استفاده می‌شود. این کار به تیم امنیت کمک می‌کند تا پورت‌ها و سرویس‌های فعال در شبکه را شناسایی کرده، نحوه تبادل اطلاعات را بفهمند و نقاط ضعف احتمالی در پیکربندی شبکه را پیدا کنند.
• جمع‌آوری اطلاعات از منابع آزاد (OSINT): کارشناسان امنیت با جستجو در منابع عمومی مثل وب‌سایت سازمان هدف، اخبار و گزارش‌های مرتبط و حتی حساب‌های کاربری کارکنان در شبکه‌های اجتماعی و گیت‌هاب، می‌توانند اطلاعات مهمی درباره سیستم هدف، نوع تکنولوژی‌های استفاده شده و روش‌ها و فرآیندهای کاری آن‌ها به دست آورند.

۲. تجزیه و تحلیل

پس از مرحله جمع‌آوری اطلاعات، پن تسترها از این اطلاعات برای یافتن نقاط ضعف قابل سوء‌استفاده در سیستم هدف استفاده می‌کنند. به عنوان مثال، آنها ممکن است از ابزارهایی مانند Nmap برای اسکن پورت‌ها استفاده کنند تا به این طریق بتوانند پورت‌هایی که امکان ارسال بدافزار از طریق آنها وجود دارند را شناسایی کنند. در تست مهندسی اجتماعی یا «Social Engineering Penetration Test»، تیم تست با ظرافت و خلاقیت، سناریوهایی را (مثلا به واسطه ایمیل) طراحی می‌کنند که در آنها کاربران فریب خورده و اطلاعات حساسی مانند رمز عبور یا اطلاعات محرمانه را به اشتراک می‌گذارند.

در حین انجام این مرحله، پن تسترها ممکن است واکنش ابزارهای امنیتی را به حملات شبیه‌سازی شده بررسی کنند. به عنوان مثال، ممکن است ترافیک مشکوکی را به فایروال شرکت ارسال کنند تا ببینند چه اتفاقی می‌افتد. سپس از یافته‌های این مرحله برای دور زدن مکانیزم‌های امنیتی در مراحل بعدی تست و پنهان کردن فعالیت خود استفاده می‌کنند.

۳. روشی برای از دسترس خارج کردن سرویس

حالا که پن تستر، آسیب‌پذیری‌های سیستم را شناسایی کرده، تست نفوذ وارد مرحله‌ی جدیدی می‌شود. پن تستر‌ها بسته به نوع سیستم هدف، آسیب‌پذیری‌های کشف‌شده و برنامه‌ی تست، حملات مختلفی را امتحان می‌کنند. برخی از رایج‌ترین حملاتی که در تست نفوذپذیری بررسی می‌شوند عبارتند از:

• تزریق SQL: هکرها می‌توانند با استفاده از روش موسوم به «SQL injections» به اطلاعات محرمانه شما در وب‌سایت‌ها و برنامه‌ها دست پیدا کنند. در این روش، هکر کدهای مخرب را به قسمت‌هایی از وب‌سایت یا برنامه که کاربران اطلاعات خود را وارد می‌کنند، ارسال می‌کند. به عنوان مثال، ممکن است هکر کدی را به فرم ورود به حساب کاربری ارسال کند که با وارد کردن نام کاربری و رمز عبور شما، این اطلاعات را به جای سرور اصلی، به هکر ارسال کند.
• آسیب‌پذیری XSS:‌ «تزریق اسکریپت بین سایتی» یا XXS (مخفف Cross-site Scripting)، نوعی حمله است که در آن هکرها کدهای مخرب را روی سیستم کاربر اجرا می‌کنند. وقتی شما از آن سایت بازدید می‌کنید، این کدها اجرا شده و می‌توانند اطلاعات شخصی شما مانند رمز عبور یا ایمیلتان را سرقت کنند یا حتی کارهایی مانند تغییر محتوای سایت را انجام دهند.
• حملات دیداس:‌ حمله DDoS (مخفف Distributed Denial of Service) یا «حمله انکار سرویس توزیع‌شده»، نوعی حمله سایبری است که در آن، هکر با ارسال حجم عظیمی از ترافیک جعلی به سمت یک سرور، شبکه یا وب‌سایت، سعی در مختل کردن عملکرد یا از کار انداختن آن می‌کند.
• مهندسی اجتماعی: «Social Engineering» یا مهندسی اجتماعی، یعنی فریب دادن مردم برای انجام کاری که به نفع هکرها است، مثلاً لو دادن اطلاعات یا نصب بدافزار. هکرها از روش‌های مختلفی مانند فیشینگ و طعمه‌گذاری برای این کار استفاده می‌کنند.
• حملات (brute force): در حمله جستجوی فراگیر، هکرها با استفاده از نرم‌افزار یا به صورت دستی، رمزهای عبور مختلف را امتحان می‌کنند تا به حساب کاربری شما یا یک سیستم دسترسی پیدا کنند. آنها تمام ترکیبات ممکن از حروف، اعداد و نمادها را امتحان می‌کنند تا زمانی که رمز عبور درست را پیدا کنند.
• حملات (Man-in-the-middle): در این نوع حمله که به آن حمله مرد میانی هم گفته می‌شود، هکرها به‌طور مخفیانه بین مکالمات دو دستگاه یا کاربر قرار می‌گیرند. آن‌ها می‌توانند اطلاعات حساس را که رد و بدل می‌شود، مانند رمز عبور یا اطلاعات بانکی، سرقت کنند یا نرم‌افزارهای مخرب را وارد جریان ارتباطات کنند.

بیشتر بخوانید: DDoS چیست؟

۴. استفاده کردن از سطح دسترسی

پس از نفوذ اولیه به سیستم، هکرها تلاش می‌کنند تا با حرکت در شبکه، به بخش‌های بیشتری دسترسی پیدا کنند. این فرآیند که «vulnerability chaining» نامیده می‌شود، شامل استفاده از یک نقطه ضعف برای نفوذ به نقطه ضعف دیگر و در نهایت رسیدن به عمق شبکه است.

پن تسترها ممکن است با نصب یک کی‌لاگر (نرم‌افزاری برای ضبط کلیدهای فشرده شده کیبورد) روی کامپیوتر یک کارمند، کار خود را آغاز کنند. با استفاده از این کی‌لاگر، پن تسترها می‌توانند اطلاعات ورود کارمند (نام کاربری و رمز عبور) را به دست آورند. سپس با استفاده از این اطلاعات، به دیتابیس‌ حساس دسترسی پیدا می‌کنند.

هدف پن تسترها در این مرحله این است که دسترسی خود را حفظ کنند و سطح دسترسی‌شان را افزایش دهند، در حالی که از اقدامات امنیتی فرار می‌کنند. از آنجایی که این نوع حملات، قابلیت پنهان ماندن برای مدت طولانی (از چند هفته تا چند سال) در سیستم را دارند، شناسایی آنها سخت است.

۵. پاکسازی و تهیه گزارش

پس از انجام تست نفوذ، متخصصان مربوطه موظف به پاکسازی کامل هر گونه ردپایی از فعالیت خود در سیستم هدف هستند. این موضوع شامل حذف تروجان‌هایی که برای دور زدن تمهیدات امنیتی و دسترسی مخفیانه به سیستم جاگذاری شده‌اند، و همچنین بازگرداندن تنظیمات تغییر یافته به حالت اولیه آنها می‌شود. انجام این اقدامات از سوء استفاده هکرهای واقعی از این ابزارها و روش‌ها برای نفوذ به شبکه جلوگیری می‌کند.

پس از اتمام پاکسازی، پن تستر‌ها موظف به ارائه گزارشی دقیق از شبیه‌سازی حمله هستند. این گزارش به طور معمول شامل موارد زیر می‌شود:

• آسیب‌پذیری‌های کشف شده: در این بخش، جزئیات مربوط به نقاط ضعف امنیتی شناسایی شده در سیستم هدف ارائه می‌شود.
• روش‌های نفوذ: شرح قدم به قدم اقداماتی که توسط تست کنندگان برای نفوذ به سیستم انجام شده است، در این قسمت ارائه می‌شود.
• دور زدنِ امنیت شبکه: در این بخش، نحوه دور زدن امنیت شبکه برای ورود به سیستم توضیح داده می‌شود.
• فعالیت‌های انجام شده در سیستم: اقداماتی که پن تسترها پس از نفوذ به سیستم انجام داده‌اند، شرح داده می‌شود.
• پیشنهادات برای رفع آسیب‌پذیری‌ها: در این بخش، راهکارهایی برای برطرف کردن نقاط ضعف امنیتی شناسایی شده ارائه می‌شود تا از سوء‌استفاده‌های مشابه در آینده جلوگیری شود.

تیم امنیتی داخلی سازمان می‌تواند با استفاده از این گزارش ارزشمند، اقدامات لازم را برای تقویت دیوار دفاعی و افزایش سطح امنیت شبکه در برابر حملات واقعی انجام دهد.

ابزارهای انجام تست نفوذ

پن تسترها از ابزارهای مختلفی برای کارهای مختلف استفاده می‌کنند. این ابزارها به آنها کمک می‌کند تا نقاط ضعف را شناسایی و فرآیند تست نفوذ را آسان‌تر کنند. برخی از این ابزارهای رایج عبارتند از:

۱. سیستم‌عامل‌های تخصصی

اکثر پن تسترها از سیستم‌عامل‌هایی استفاده می‌کنند که برای تست نفوذ و هک اخلاقی طراحی شده‌اند. محبوب‌ترین آنها کالی لینوکس (Kali Linux) است؛ یک توزیع رایگان لینوکس که از قبل با ابزارهای تست نفوذ مانند Nmap ،Wireshark و Metasploit همراه شده است.

بیشتر بخوانید: کالی لینوکس چیست؟

۲. ابزارهای کشف رمز عبور

ابزارهای کشف رمز عبور، برنامه‌هایی هستند که می‌توانند رمزهای عبور را با شکستن رمزگذاری یا اجرای حملات brute-force پیدا کنند. حملات brute-force از ربات ها یا اسکریپت‌هایی استفاده می کنند که به صورت خودکار رمزهای عبور احتمالی را تولید و آزمایش می‌کنند تا زمانی که یکی از آنها درست باشد.

این ابزارها برای اهداف مخرب مانند هک کردن حساب‌های کاربری استفاده می‌شوند و در اختیار عموم قرار ندارند و استفاده از این ابزارها بدون مجوز غیرقانونی است. چند نمونه از این ابزارها عبارتند از:

• Medusa
• Hydra
• Hashcat
• John the Ripper

۳. اسکنر پورت

پورت اسکنر ابزاری است که به شما این امکان را می‌دهد تا پورت‌های باز یک شبکه را شناسایی کنید. این کار شبیه به گشتن در ساختمان با یک دسته کلید و امتحان کردن هر در برای دیدن اینکه کدامیک باز می‌شود، است. انواع مختلفی از اسکنرهای پورت وجود دارد، اما «masscan» ،«Nmap» و «ZMap» محبوب‌ترین آنها هستند.

• Nmap یک اسکنر پورت قدرتمند و همه کاره است که به صورت رایگان در دسترس است. این ابزار می‌تواند انواع مختلفی از اسکن‌ها را انجام دهد؛ از جمله اسکن TCP و اسکن UDP.
• masscan یک اسکنر پورت سریع و کارآمد TCP است که برای اسکن شبکه‌های بزرگ طراحی شده است. این ابزار می‌تواند هزاران پورت را در ثانیه اسکن کند.
• ZMap یک اسکنر پورت منبع باز است که برای اسکن شبکه‌های بسیار بزرگ طراحی شده است. این ابزار می‌تواند میلیون‌ها پورت را در ثانیه اسکن کند.

۴. اسکنرهای آسیب پذیری

اسکنرهای آسیب‌پذیری مثل یک نگهبان امنیتی باهوش عمل می‌کنند. این ابزارها به‌دنبال نقاط ضعف شناخته‌شده در سیستم‌های کامپیوتری می‌گردند تا به متخصصان امنیت (پن تسترها) کمک کنند تا سریع‌تر راه‌های نفوذ احتمالی را پیدا کنند. مثال‌هایی از این اسکنرها عبارتند از نسس (Nessus)، کور ایمپکت (Core Impact) و نت‌اسپارکر (Netsparker).

اسکنر آسیب‌پذیری وب

اسکنرهای آسیب‌پذیری وب، گروه خاصی از اسکنرهای آسیب‌پذیری هستند که به‌طور ویژه برای بررسی امنیت برنامه‌های تحت وب و وب‌سایت‌ها ساخته شده‌اند. این ابزارها مثل یک ذره‌بین قوی برای متخصصان امنیت عمل می‌کنند تا بتوانند نقاط ضعف وب‌سایت‌ها را بهتر ببینند. نمونه‌هایی از این اسکنرها عبارتند از برپ سوت (Burp Suite) و پروژه اسکن خودکار وب اووَسپ (ZAP) که توسط سازمان امنیت پروژه‌های وب اوپن (OWASP) توسعه یافته است.

۵. تحلیلگرهای بسته

تحلیلگرهای بسته (Packet Analyzers) ابزارهایی هستند که به متخصصان امنیت شبکه، به ویژه پن تسترها، کمک می‌کنند تا ترافیک شبکه را با گرفتن و بررسی بسته‌های داده آنالیز کنند. این ابزارها می‌توانند اطلاعاتی مانند مبدا و مقصد ترافیک شبکه و در برخی موارد محتوای داده‌ها را نمایش دهند. دو نمونه رایج از این ابزارها Wireshark و tcpdump هستند.

۶. Metasploit

Metasploit یک فریمورک قدرتمند برای تست نفوذ است که از قابلیت‌های متنوعی برخوردار است. مهم‌ترین ویژگی Metasploit، امکان خودکارسازی حملات سایبری برای پن تسترها است. این فریمورک دارای کتابخانه‌ای داخلی است که شامل کدهای از پیش نوشته شده برای کدهای مخرب (Exploit) و بسته‌های شبکه است. پن تسترها می‌توانند یک اکسپلویت را انتخاب کرده، یک Payload برای انتقال به سیستم هدف به آن اختصاص دهند و باقی کار را به Metasploit بسپارند.

مزایا و معایب تست نفوذپذیری چیست؟

با افزایش تعداد و شدت بالای حملات امنیتی، سازمان‌ها بیشتر از همیشه نیاز دارند بدانند چطور می‌توانند در برابر آن‌ها مقاومت کنند. در مقرراتی مانند PCI DSS و HIPAA، انجام تست‌های نفوذ دوره‌ای نیز الزامی هستند. با توجه به این نیازها، در اینجا برخی از مزایا و معایب این نوع تست را بیان می‌کنیم.

مزایای تست نفوذ

• شبیه‌سازی حملات واقعی هکرها برای نشان دادن نقاط ضعف سیستم.
• پیدا کردن نقاط ضعف در روش‌های امنیتی فعلی، مثل ابزارهای خودکار، کدنویسی و بررسی معماری سیستم.
• شناسایی نقص‌ها و آسیب‌پذیری‌های امنیتی، حتی آن‌هایی که کوچک هستند و به تنهایی مشکل بزرگی ایجاد نمی‌کنند، اما وقتی با هم ترکیب شوند می‌توانند خطرناک باشند.

معایب تست نفوذ

• هزینه‌بر و زمان‌بر است.
• نمی‌تواند به طور کامل از نفوذ به سیستم جلوگیری کند.

چه کسانی پن تست را انجام می‌دهند؟

تست نفوذ معمولاً توسط افرادی به نام و«هکرهای اخلاقی» انجام می‌شود. این هکرهای اخلاقی متخصصان IT هستند که از روش‌های هک کردن برای کمک به شرکت‌ها در شناسایی نقاط احتمالی ورود به زیرساخت‌هایشان استفاده می‌کنند. سازمان‌ها می‌توانند با استفاده از روش‌ها، ابزارها و رویکردهای مختلف، حملات سایبری شبیه‌سازی‌شده را انجام دهند تا نقاط قوت و ضعف سیستم‌های امنیتی موجود خود را آزمایش کنند.

اکثر پن تسترها توسعه‌دهندگان یا متخصصان امنیتی باتجربه‌ای هستند که مدارک معتبر دارند. بهتر است همیشه پن تسترهایی را انتخاب کنید که تجربه کافی از نوع سیستمی که می‌خواهند آزمایش کنند، داشته باشند. به عنوان مثال، یک توسعه‌دهنده که روی کد منبع خودش تست نفوذ انجام می‌دهد، ممکن است چند نقطه کور را از دست بدهد، در حالی که یک پن تستر از بیرون با تجربه‌های قبلی مشابه، می‌تواند آن‌ها را پیدا کند.

چه اتفاقی پس از انجام تست نفوذ می‌افتد؟

پس از انجام موفقیت‌آمیز تست نفوذ، پن تستر گزارش خود را با تیم امنیت اطلاعات سازمان به اشتراک می‌گذارد. این گزارش بر اساس شدت و اهمیت آسیب‌پذیری‌ها دسته‌بندی می‌شود تا اقدامات لازم جهت رفع ایرادات امنیتی با اولویت‌بندی صحیح انجام گیرد. سازمان از این اطلاعات برای بررسی بیشتر، بهتر کردن و قوی‌تر کردن امنیت خودش استفاده می‌کند. تیم امنیت یا آی‌تی سازمان هم با تعیین زمان مشخص، از درست شدن سریع همهٔ مشکلات امنیتی مطمئن می‌شود.

هر چند وقت یکبار تست نفوذ باید انجام شود؟

هرچند دفعات انجام تست نفوذ به عوامل زیادی بستگی دارد، اما اکثر کارشناسان امنیتی توصیه می‌کنند که این کار حداقل سالی یک بار انجام شود. دلیل این امر این است که حملات سایبری دائماً در حال تکامل هستند و آسیب‌پذیری‌های جدید از جمله تهدیدات روز صفر به طور مرتب کشف می‌شوند. سازمان‌ها باید بر اساس فاکتورهای زیر، دوره‌های زمانی اجرای تست نفوذ را تنظیم کنند:

اندازه شرکت: هر چه سازمان بزرگ‌تر باشد، در صورت مواجهه با حمله سایبری، ضرر مالی و اعتباری بیشتری متحمل می‌شود. بنابراین، لازم است که این سازمان‌ها به‌طور منظم تست‌های امنیتی انجام دهند تا از این حملات جلوگیری کنند.

بودجه: اجرای تست نفوذپذیری (پن تست) باید بر اساس بودجه شرکت و میزان انعطاف‌پذیری آن تنظیم شود. مثلاً، یک سازمان بزرگ ممکن است بتواند هر سال پن تست انجام دهد، در حالی که یک کسب‌وکار کوچک‌تر شاید فقط قادر باشد هر دو سال یکبار این کار را انجام دهد.

قوانین و مقررات: بسته به نوع صنعت و قوانین مربوطه، برخی سازمان‌ها مثل بانک‌ها و مراکز درمانی موظف به انجام منظم تست‌های نفوذپذیری هستند.

علاوه بر تست‌های نفوذپذیری برنامه‌ریزی‌شده، سازمان‌ها باید در موارد زیر نیز تست‌های امنیتی انجام دهند:

• افتتاح شعبه جدید.
• تغییر خط‌مشی‌های کاربران.
• اعمال به‌روزرسانی‌های امنیتی.
• ارتقا نرم‌افزارها و تجهیزات موجود.
• اضافه شدن زیرساخت یا تجهیزات جدید به شبکه.

تفاوت بین تست نفوذ و ارزیابی آسیب پذیری چیست؟

تست نفوذ و ارزیابی آسیب‌پذیری با اینکه شبیه هم هستند اما تفاوت‌هایی دارند. هر دو این موارد به روش‌های مختلف برای بالا بردن امنیت سیستم‌های کامپیوتری انجام می‌شوند. تفاوت‌های اصلی این دو روش به شرح زیر است:

۱. تست نفوذ

• تست نفوذ معمولا هدف مشخصی دارد، از جمله این‌که بررسی کند که چقدر راحت می‌شود به پایگاه‌داده‌ی شرکت نفوذ کرد.
• تست نفوذ نشان می‌دهد که امنیت فعلی سازمان چقدر قوی است و هکرها از چه روش‌هایی می‌توانند به سیستم نفوذ کنند.
• تست نفوذ معمولا به صورت زنده و دستی انجام می‌شود و به همین دلیل دقیق‌تر است.
• تست نفوذ معمولا زمان بیشتری (از یک روز تا چند هفته) می‌برد.
• تست نفوذ، گران‌تر از ارزیابی آسیب‌پذیری است (هزینه‌ی آن می‌تواند از ۴۰۰۰ تا ۱۰۰،۰۰۰ دلار متغیر باشد).

۲. ارزیابی آسیب‌پذیری‌ها

• ارزیابی آسیب‌پذیری‌ها به دنبال پیدا کردن نقاط ضعف شناخته‌شده در سیستم هستند و گزارش می‌دهند که کجاها ممکن است در معرض خطر باشیم.
• اسکن‌ها معمولاً خودکار یا زمان‌بندی‌شده انجام می‌شوند.
• ارزیابی آسیب‌پذیری‌ها می‌توانند از چند دقیقه تا چند ساعت طول بکشند.
• این ارزیابی‌ها مقرون‌به‌صرفه هستند و هزینه سالانه آنها برای هر آدرس IP، به طور متوسط ۱۰۰ دلار است.
• گاهی اوقات ارزیابی آسیب‌پذیری‌ها، نتایج اشتباه می‌دهند. 

جمع‌بندی

تست نفوذ یکی از روش‌های مهم برای بررسی و افزایش امنیت سیستم‌ها و شبکه‌های سازمانی است. با شبیه‌سازی حملات سایبری، این تست به شناسایی نواقص امنیتی کمک می‌کند و به سازمان‌ها اجازه می‌دهد تا پیش از اینکه مهاجمان واقعی از این نقاط ضعف سوءاستفاده کنند، آنها را برطرف کنند. انجام تست نفوذ به‌طور منظم، به‌ویژه پس از تغییرات بزرگ یا وقوع حوادث امنیتی، برای حفظ امنیت و کاهش ریسک‌های امنیتی ضروری است. در نهایت، تست نفوذ به سازمان‌ها کمک می‌کند تا از تهدیدات و حملات رایج سایبری پیشگیری کنند.