وب سرور IIS چیست؟ + ویژگی‌ها، مزایا و مقایسه با آپاچی

وب سرور IIS، از محبوب‌ترین وب سرورهایی است که ویژگی‌ها و قابلیت‌های متعددی دارد، وب سرور IIS توسط کمپانی مایکروسافت عرضه شد؛ به همین دلیل با سیستم‌عامل ویندوز و سایر پلتفرم‌های مرتبط با آن، می‌تواند ادغام ‎شود. با نصب این وب سرور روی ویندوز، می‌توان از آن برای تبادل محتوای وب پویا و استاتیک در اینترنت استفاده کرد. در ادامه بیشتر با مزایا و کاربردهای وب سرور IIS آشنا می‌شویم و می‌بینیم که تفاوت آن با سایر وب سرورهای محبوب مانند آپاچی، چیست. پس با ما همراه باشید.

وب سرور IIS در یک نگاه

قبل از آن که به معرفی وب سرور IIS بپردازیم و با قابلیت‌های آن آشنا شویم، بیایید ببینیم که IIS به چه معنی است. اصطلاح IIS به‌صورت اختصاری از «Internet Information Services» گرفته شده و وب سروری همه‌کاره است که می‌توان آن را روی سیستم عامل ویندوز اجرا کرد.

وظیفه IIS آن است که درخواست‌های کلاینت را دریافت می‌کند و به آن‌ها پاسخ می‌دهد؛ همچنین به اشتراک‌گذاری و ارائه اطلاعات در سراسر یک شبکه محلی مانند یک اینترانت شرکتی و نیز اینترنت، کمک می‌کند. وب سرور IIS میزبانی وب سایت‌ها و سایر خدمات استاندارد موردنیاز کاربران را برعهده دارد و به توسعه دهندگان کمک می‌کند تا وب سایت‌ها، برنامه‌ها و دایرکتوری‌های مجازی را برای اشتراک با کاربران، ایجاد کنند. نحوه ارائه اطلاعات به کاربران توسط سرور، به صورت تبادل فایل برای دانلود یا آپلود، فایل‌های تصویری، صفحات HTML و اسناد متنی است.

به‌طور کلی IIS را با آپاچی که یک نرم‌افزار وب سرور رایگان و محبوب است، مقایسه می‌کنند. اگرچه هر دو وب سرور تا حدی عملکرد مشابه دارند، اما آپاچی در هر سیستم عاملی مانند ویندوز، لینوکس و مک قابل استفاده بوده، در حالی که IIS تنها برای استفاده روی ویندوز در دسترس است. از ویژگی‌های مهم وب سرور IIS می‌توان به همگام‌سازی با سایر محصولات مایکروسافت، مانند NET Framework. و زبان برنامه نویسی ASP، اشاره کرد. این وب سرور همچنین میز پشتیبانی مخصوص به خود را برای مدیریت و حل مشکلات احتمالی دارد. ویژگی‌های امنیتی پیشرفته و متعدد IIS آن را به گزینه‌ای امن و کارآمد تبدیل می‌کند.

آشنایی با نحوه کار IIS

IIS یک وب سرور چند رشته‌ای و رویداد محور است که با پشتیبانی چندین زبان استاندارد و همچنین با پروتکل‌های مختلفی کار می‌کند. هنگامی که یک درخواست به سرور IIS می‌رسد، به یک مجموعه برنامه اختصاص پیدا می‌کند که به صورت مجزا اجرا می‌شود. این فرآیند که مسئولیت رسیدگی به درخواست و ارسال پاسخ به کلاینت را برعهده دارد، تحت عنوان worker process یا w3wp.exe شناخته می‌شود.

وب سرور IIS دو حالت عملکرد مجزا، تحت عنوان کلاسیک (Classic) و یکپارچه (Integrated) دارد. روند رسیدگی به درخواست‌ها در حالت کلاسیک، به استفاده از پسوندهای ISAPI (مخفف Internet Server Application Programming Interface) متکی است. حالت یکپارچه را Integrated در نسخه ۷.۰ وب سرور IIS معرفی شده و با برنامه‌های ASP.NET و سایر فریم‌ورک‌های وب، سازگاری بهتری دارد. اگر می‌خواهید وب سایت‌ها و برنامه‌های خود را روی وب سرور تست کنید، می‌توانید نسخه IIS Express را نصب نمایید. این نسخه به عنوان یک وب سرور آزمایشی برای توسعه دهندگان منتشر شده که تمام قابلیت‌های وب سرور کامل را ارائه می‌دهد، اما برخی ویژگی‌های مدیریتی را محدودتر فراهم می‌کند.

وضعیت امنیت در IIS

از نظر امنیت، وب سرور IIS توانسته رضایت توسعه دهندگان و کاربران خود را جلب کند. هر سازمانی باید برخی اقدامات امنیتی را برای حفظ امنیت وب‌سرور اجرا کند. IIS امکانات و ویژگی‌های متعددی را به‌صورت داخلی برای حفظ امنیت ارائه می‌کند. برخی از مهمترین راهکارهای حفظ و افزایش امنیت این وب سرور، عبارتند از:

• اطلاعات غیرضروری مانند آدرس IP سرورها، شناسه‌های کاربری و رمز عبور یا هر نوع اطلاعات مهم دیگر قابل سوءاستفاده توسط هکرها، در صفحات خطا (Error Pages) نمایش داده نشود.
• استفاده از مجوز URL (یا به عبارتی URL Authorization) برای اعمال قوانین درخواست‌های خاص، ازجمله انواع خاصی از URLها، ضروری است. این مجوز تنها کاربران خاصی را برای مشاهده صفحات درخواستی مجاز می‌کند.
• هر قابلیت غیرمفید، به‌منظور کاهش حملات امنیتی احتمالی، غیرفعال شوند.
• هرگونه دسترسی به دامنه‌ها و IP آدرس‌ها برای رسیدن به وب سرور باید کنترل شود.
• با استفاده مداوم از فایروال، مطمئن شوید که تنها بسته‌های داده معتبر به سرور می‌‎رسند.
• با هر بار بروزرسانی ویندوز، باید آخرین وصله‌های (Patches) امنیتی هم با سیستم‌عامل آپدیت شود.
• برای مدیریت سابقه بازدیدکنندگان دارای دسترسی به وب سرور، باید از Logging استفاده شود.

هریک از این راهکارها می‌تواند به شما کمک کند تا امنیت بیشتری را برای وب سرور IIS فراهم کنید.

ویژگی و قابلیت‌های اساسی سرور IIS

وب سرور Internet Information Services ویژگی‌های چشمگیری دارد که باعث شده به یک انتخاب برتر برای میزبانی اپلیکیشن‌های آنلاین و وب سایت‌های IIS تبدیل شود. قابلیت‌های مهم این وب سرور، مهمترین دلیل برای این محبوبیت هستند. برخی از مهمترین ویژگی‌های کلیدی وب سرور IIS که منجر به محبوبیت آن شده، عبارتند از:

پشتیبانی داخلی از NET. و ASP.NET

یکی از دلایل محبوبیت وب سرور IIS برای توسعه دهندگانی که فناوری‌های مایکروسافت را ترجیح می‌دهند، پشتیبانی داخلی از فریم‌ورک‌های NET. و ASP.NET است. ترکیب این ویژگی‌ها در IIS منجر به امکان استفاده توسعه دهندگان از پتانسیل کامل این فریم‌ورک‌ها برای ساخت اپلیکیشن‌های قوی و داینامیک قابل ارائه روی سرویس ابری می‌شود.

ادغام با ویژوال استودیو (Visual Studio)

ادغام و یکپارچه شدن با Visual Studio، یکی از مهمترین مزایای وب سرور IIS محسوب می‌شود که به ساده‌تر شدن روند توسعه وب اپلیکیشن‌ها کمک کرده و توسعه دهندگان کارآمدی بیشتری را تجربه می‌کنند. ابزارها و قابلیت‌های Visual Studio ادغام شده در IIS، برای رفع اشکال، تست و استقرار (deploy) اپلیکیشن‌های اینترنتی استفاده شده و بهره‌وری را افزایش می‌دهند. همچنین این ویژگی باعث می‌شود تا زمان عرضه و انتشار برنامه‌ها کوتاه‌تر شود.

استخر برنامه (Application Pool)

استفاده از Application Pool به جدا کردن برنامه‌ها از یکدیگر در محیط وب سرور کمک می‌کند. به این ترتیب، یک برنامه روی عملکرد یا پایداری برنامه‌های دیگر تأثیر نگذاشته و درنتیجه امنیت و قابلیت اطمینان آن‌ها افزایش پیدا می‌کند. به عبارت دیگر، مشکلات یا از کار افتادن یک برنامه، منجر به اختلال در روند عملکرد سایر برنامه‌ها نمی‌شود.

مقیاس پذیری (Scalability)

مقیاس‌پذیری بالا، با افزایش ترافیک وب سایت‌ها و برنامه‌های IIS، اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. از آنجایی که امکان استقرار چندین سرور و اجرای توزیع بار (Load Balancing) در وب سرور IIS وجود دارد، راه‌حلی عالی برای افزایش مقیاس‌پذیری در سطوح بالا است. با توزیع درخواست‌های دریافتی در سرورهای مختلف، بهینه‌سازی عملکرد اتفاق افتاده و امکان مدیریت تعداد زیادی از کاربران به طور همزمان، فراهم می‌شود.

امنیت بالا

همانطور که قبل از این گفتیم، ویژگی‌های امنیتی متعددی ازجمله روش‌های مختلف احراز هویت، رمزگذاری SSL برای انتقال امن داده‌ها، فیلتر کردن درخواست‌ها و همچنین محدودیت‌های IP برای کنترل دسترسی به کلاینت و وب سرور، در  IIS ارائه می‌شوند. این قابلیت‌ها به امنیت بیشتر این وب سرور کمک می‌کنند.

بازنویسی URL

قابلیت‌های بازنویسی URLها (URL Rewrites) برای بهبود سئو بسیار مفید هستند. این ویژگی به ایجاد URLهای کاربر پسند، بهبود رتبه سئو، مدیریت موثر ساختار URL، ارتقای تجربه کاربری و همچنین امکان مشاهده بهتر در موتورهای جستجو، کمک می‌کند.

فشرده سازی (Compression)

وب سرور IIS یک قابلیت فشرده‌سازی محتوای وب دارد که قبل از انتقال محتوا به کلاینت آن را اجرا می‌کند. این ویژگی به بهینه‌سازی عملکرد وب سایت و همچنین کاهش استفاده از پهنای باند کمک می‌کند. با فشرده‌سازی داده‌ها، حجم داده‌ها به طور موثری کاهش پیدا کرده و درنتیجه زمان بارگذاری سریع‌تر می‌شود. به این ترتیب تجربه کاربری ارتقا یافته و کاربرانی که اینترنت کندتر داشته و یا از طریق گوشی‌های موبایل به محتوا دسترسی پیدا می‌کنند، می‌توانند همچنان محتوا را به بهترین شکل دریافت نمایند.

مدیریت متمرکز

این قابلیت به ویژه در محیط‌های سازمانی با چندین وب‌سایت و برنامه‌های مبتنی‌بر وب، اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. وب سرور IIS با پشتیبانی از مدیریت متمرکز به مدیران کمک می‌کند تا چندین ماشین مجازی از IIS در سرورهای مختلف را از یک مکان واحد کنترل کنند.

حافظه پنهان پویا (Dynamic Caching)

یکی از ویژگی‌های مهم وب سرور IIS برای بهینه سازی عملکرد و کاهش بار کاری سرور، قابلیت Dynamic Caching است. محتوایی که اغلب به آن دسترسی پیدا می‌کنید، در سمت مرورگر ذخیره شده و با این کار، سرور در درخواست‌های بعدی بدون نیاز به پردازش مکرر داده‌های تکراری، آن‌ها را به سرعت ارائه می‌دهد. این ویژگی به طور قابل توجهی مدت زمان پاسخ‌دهی به کاربر را بهبود بخشیده و یک تجربه روان جستجو را برای آن فراهم می‌کند.

پشتیبانی از PHP و سایر فناوری‌ها

به لطف پشتیبانی IIS از NET. و ASP.NET، این وب سرور کاملاً همه‌کاره بوده و می‌تواند فناوری‌های دیگر، از جمله PHP و زبان‌های برنامه نویسی مختلف را پشتیبانی کند. به این ترتیب، توسعه دهندگان می‌توانند متناسب با نیازهای پروژه خود، بهترین فناوری موجود را انتخاب کنند. چه بخواهید با استفاده از فناوری‌های مایکروسافت برنامه‌های آنلاین بسازید و چه به دنبال راه‌حل‌های منبع باز محبوب مانند PHP باشید، این وب سرور زیرساخت‌های کافی و سازگاری لازم را برای رفع نیازهای شما ارائه می‌دهد.

مزایای کلیدی استفاده از وب سرور IIS

برای آن که بیشتر با دلایل محبوبیت وب سرور IIS آشنا شویم، لازم است تا مزایای کلیدی آن را بررسی کنیم. مهمترین مزایا و نقاط قوت این وب سرور که باعث شده توسعه‌دهندگان آن را انتخاب کنند، عبارتند از:

ادغام ویندوز

می‌دانیم که وب سرور IIS توسط مایکروسافت ارائه شده و همین مسئله باعث شده تا به خوبی با سیستم عامل ویندوز یکپارچه شود. این ویژگی، امکان استفاده کارآمدتر از منابع و مدیریت ساده‌تر پلتفرم را فراهم کرده و همچنین می‌توان از ابزارهای پرکاربرد ویندوز مانند Server Manager و موارد مشابه آن برای مدیریت وب، استفاده کرد.

عملکرد عالی و مقیاس پذیری بالا

طراحی IIS به‌گونه‌ای است که می‌توان حجم بالایی از ترافیک وب را به وسیله آن کنترل کرده و همچنین به لطف معماری چندرشته‌ای خود، امکان رسیدگی همزمان به درخواست‌های متعدد کلاینت را فراهم می‌کند.

قابلیت‌های امنیتی

ویژگی‌های امنیتی قوی وب سرور IIS مانند قابلیت احراز هویت ویندوز، از برنامه‌ها و داده‌های حساس محافظت می‌کند. همچنین می‌توان به کمک Windows Active Directory تنظیمات امنیتی و برخی کنترل‌‍‌های دستی را پیکربندی کرد تا محیطی امن برای میزبانی وب فراهم شود.

معماری ماژولار

مدیران می‌توانند با استفاده از طراحی ماژولار IIS رفتار وب سرور را با افزودن یا حذف ماژول‌ها، سفارشی کنند. با این انعطاف‌پذیری، می‌توان عملکرد را متناسب با الزامات خاص هر برنامه تنظیم کرد.

پشتیبانی از فناوری‌های وب

همان‌طور که پیش از این گفتیم، وب سرور IIS از فناوری‌های مختلف وب، ازجمله ASP.NET ،PHP و فایل‌های HTML استاتیک پشتیبانی می‌کند. این سازگاری گسترده امکان دسترسی به مناسب‌ترین فناوری‌ها را برای برنامه‌های اینترنتی فراهم می‌کند.

فیلتر کردن Application Pool

IIS از قابلیت ایزوله کردن اپلیکیشن‌های مبتنی بر وب بهره می‌برد. چنانچه یکی از برنامه‌ها با مشکلی مواجه شود، روی عملکرد سایر برنامه‌ها تأثیری نمی‌گذارد. این ویژگی به ثبات و پایداری برنامه‌ها کمک می‌کند.

مکانیسم‌های ذخیره کارآمد

با مکانیسم‌های کش داخلی برای ذخیره محتوا، مدت زمان پاسخگویی به درخواست‌های بعدی کلاینت کاهش پیدا می‌کند تا عملکرد کلی سرور بهبود پیدا کند.

Web Deploy و Management

ابزارهایی مانند Web Deploy در IIS به توسعه دهندگان وب کمک می‌کند تا وب اپلیکیشن‌ها را به راحتی منتشر کرده و تنظیمات وب را به شکل موثرتری مدیریت کنند.

پشتیبانی از فریم‌ورک NET.

با پشتیبانی IIS از برنامه‌های NET Framework. می‌توان وب اپلیکیشن‌های قوی با ویژگی‌های متعدد را ساخت.

رابط کاربری گرافیکی IIS

برای کنسول مدیریت وب سرور IIS از یک رابط گرافیکی کاربرپسند جهت پیکربندی و مدیریت وب سرورها و وب سایت‌ها استفاده می‎‌شود که حتی افراد مبتدی به راحتی می‌توانند با آن کار کنند.

بیشتر بخوانید: ویندوز سرور چیست؟

معایب استفاده از وب سرور IIs

وب سرور IIS علاوه بر مزایای محتلفی که دارد، دارای معایبی نیز هست که در ادامه به برخی از مهم‌ترین آنها اشاره می‌کنیم:

• وب‌سرور IIS به نسبت وب سرورهار دیگر، چندان قوی نیست و به راحتی می‌تواند با مشکل هنگ کردن مواجه شود. در چنین شرایطی نیاز به ریبوت سرور است.
• وب‌سرور IIS را تنها می‌توان با استفاده از رابط کاربری گرافیکی پیکربندی کرد که یک فرآیند دستی بسیار پیچیده و پر زحمت است. علاوه بر این هیچ راهی برای ذخیره تمام پیکربندی‌ها در یک فایل وجود ندارد؛ در حالی که وب‌سرورهایی از جمله آپاچی چنین امکانی را در اختیارتان قرار می‌دهند.
• IIS در بسیاری از زمینه‌ها انعطاف پذیری ندارد. به‌عنوان‌مثال، تقریباً هیچ راهی برای کنترل نحوه تجزیه URLها وجود ندارد.
• مدیریت و پیکربندی از راه دور IIS تقریباً غیرممکن است. این کار فقط با استفاده از یک رابط وب ضعیف انجام می‌شود که البته نیاز به اجرا و پیکربندی صحیح IIS هم دارد.
• این وب سرور تنها برای ویندوز در دسترس است.

مقایسه وب سرور Apache و IIS

یکی دیگر از پرکاربردترین وب سرورها که می‌تواند به عنوان رقیب IIS شناخته شود، وب سرور Apache است. چه بخواهید از وب سرور IIS استفاده کنید و چه Apache را ترجیح می‌دهید، باید با ویژگی‌ها، مزایا و معایب آن‌ها آشنا شوید. برای داشتن یک انتخاب بهتر بین این دو گزینه، بیایید IIS و Apache را با هم مقایسه کنیم.

از نظر پلتفرم

وب سرور آپاچی به صورت منبع باز (Open-Source) طراحی شده و می‌توان آن را روی پلتفرم‌های متعددی ازجمله ویندوز، لینوکس یا macOS اجرا کرد. ازطرفی، IIS بومی ویندوز بوده و به دلیل ادغام به فناوری‌های مایکروسافت، به انتخاب عالی برای سازمان‌هایی تبدیل شده که از زیرساخت‌های مبتنی‌بر ویندوز استفاده می‌کنند.

از نظر عملکرد

هر دو وب سرور عملکردی عالی را ارائه می‌دهند، اما مقایسه دقیق‌تر عملکرد آن‌ها، به موارد کاربرد و پیکربندی خاص وب‌ سرورها بستگی دارد.

از نظر امنیت

هم وب سرور IIS و هم Apache از قابلیت‌ها و ویژگی‌های امنیتی قوی برخوردار هستند. اگرچه در تمام این سال‌ها امنیت در IIS به شکل قابل توجهی ارتقا پیدا کرده، اما ماهیت منبع باز Apache باعث شده تا به آسیب‌پذیری‌ها پاسخ سریع‌تری داشته و ممیزی‌های امنیتی تحسین برانگیزی را ارائه دهد.

از نظر سهولت استفاده

از آنجایی که IIS جزو محصولات مایکروسافت است، برای کسانی که قبلاً با سایر فناوری‌های مایکروسافت کار کرده‌اند و زیرساخت‌های مبتنی بر ویندوز دارند، انتخاب بهتری خواهد بود. افرادی که در استفاده از لینوکس یا نرم‌افزارهای منبع باز تجربه کمتری دارند، ممکن است چندان نتوانند با وب سرور Apache عملکرد موفقیت‌آمیزی داشته باشند.

همه این‌ها، از ویژگی‌های اساسی آپاچی و IIS هستند که ممکن است باعث شود شما هریک از آن‌ها را به عنوان وب سرور انتخاب کنید. آپاچی سهم بیشتری از بازار را به خود اختصاصی داده است. البته وب سرور IIS به دلیل ادغام و یکپارچگی با سایر محصولات مایکروسافت، گزینه محبوب‌تری برای افرادی است که ویندوز را ترجیح می‌دهند.

سخن پایانی

در این مطلب به طور کامل وب سرور IIS را بررسی کرده و با قابلیت‌ها و نحوه کار آن آشنا شدیم. این وب‌سرور به لطف ویژگی‌های متعددی مانند سازگاری با ویندوز، ارائه قابلیت‌های کاربردی، پشتیبانی از فریم‌ورک‌هایی مانند NET. و ASP.NET و … در بین توسعه‌دهندگان بسیار محبوب است. اگر می‌خواهید یک وب سرور کاربردی و همه جانبه بر بستر ویندوز داشته باشید، IIS گزینه مناسبی برایتان خواهد بود.

ابر زَس تحت «سرویس مدیریت شده» راهکارهای متنوع وب‌سرور از جمله IIS را همراه با خرید سرور ابری به شما ارائه می‌کند.