پروتکل https به عنوان استاندارد اصلی امنیتی در اینترنت، نقش حیاتی در حفاظت از اطلاعات کاربران ایفا می‌کند. اما پروتکل https چیست و چرا اهمیت دارد؟ پروتکل امن انتقال، ارتباطات بین مرورگر کاربر و سرور وب‌سایت را رمزنگاری کرده و از دسترسی غیرمجاز به داده‌ها جلوگیری می‌کند. در این مقاله ابر زس، به بررسی مفهوم پروتکل https و تفاوت آن با پروتکل http می‌پردازیم. در ادامه این مطلب همراه ما باشید.
پروتکل https چیست؟
«HTTPS» (پروتکل انتقال ابرمتن امن «Hypertext Transfer Protocol Secure») نسخه‌ای امن از «HTTP» (پروتکل انتقال ابرمتن «Hypertext Transfer Protocol») است که برای رمزگذاری داده‌ها بین مرورگر وب و وب‌سایت‌ها طراحی شده است. این پروتکل امنیت ارتباطات را با حفظ حریم خصوصی تضمین می‌کند. استفاده از «HTTPS» به ویژه در وب‌سایت‌هایی که اطلاعات حساس مانند «حساب بانکی»، «ایمیل» یا «بیمه سلامت» را پردازش می‌کنند، ضروری است. مرورگرهای مدرن مانند «Chrome» به‌طور واضح وب‌سایت‌های غیر «HTTPS» را به‌عنوان «غیر امن» نمایش می‌دهند و از نماد «قفل» در نوار آدرس برای نشان دادن امنیت استفاده می‌کنند. استاندارد «HTTPS» بر پایه پروتکل «TLS» (پروتکل امنیت لایه انتقال «Transport Layer Security») توسعه یافته و نقش مهمی در حفاظت از داده‌های کاربران در اینترنت ایفا می‌کند. استفاده از «HTTPS» نه تنها امنیت را افزایش می‌دهد، بلکه اعتماد کاربران را نیز جلب می‌کند. برای فعال‌سازی «HTTPS»، دریافت گواهینامه SSL یا TLS ضروری است. این گواهینامه‌ها که امنیت تبادل داده‌ها را تضمین می‌کنند، می‌توانند رایگان یا پولی باشند.
پروتکل https چگونه کار می‌کند؟
HTTPS روشی است برای ایمن کردن ارتباطات شما با وب‌سایت‌ها که از پروتکل «TLS» استفاده می‌کند. زمانی که شما به یک وب‌سایت با «HTTPS» متصل می‌شوید، فرآیند زیر به‌طور ساده اتفاق می‌افتد:
ابتدا مرورگر شما یک درخواست اتصال امن به سرور وب‌سایت ارسال می‌کند. سپس سرور، «گواهی دیجیتال» خود را که شامل «کلید عمومی» (public key) است، به مرورگر شما ارسال می‌کند. مرورگر شما صحت این گواهی را بررسی می‌کند تا مطمئن شود که به وب‌سایت معتبر و امن متصل شده‌اید. پس از تأیید گواهی، مرورگر و سرور با استفاده از «کلیدهای عمومی و خصوصی» (public and private keys) یک «کلید مشترک» برای رمزگذاری ارتباط بعدی تعیین می‌کنند. از این پس، تمامی اطلاعاتی که بین مرورگر شما و سرور رد و بدل می‌شود، با این کلید مشترک رمزگذاری شده و ایمن باقی می‌ماند. «کلید خصوصی» (private key) که تنها در سرور وب‌سایت نگهداری می‌شود، برای رمزگشایی اطلاعاتی که با «کلید عمومی» رمزگذاری شده‌اند، استفاده می‌شود. این فرآیند تضمین می‌کند که اطلاعات حساس شما مانند رمز عبور، شماره کارت بانکی و سایر داده‌های مهم در حین انتقال از طریق اینترنت محافظت شده و از دسترسی غیرمجاز‌ها مخفی بماند. به این ترتیب، با استفاده از «HTTPS»، ارتباطات شما با وب‌سایت‌ها امن و قابل اعتماد هستند و می‌توانید با خیالی آسوده‌تر در اینترنت گشت بزنید.
دلایل استفاده از HTTPS چیست؟
اگر تا حالا پروتکل https را جدی نگرفته‌اید، بدانید که همین حالا زمان تغییر است. با این کار، شما نه‌تنها امنیت وب‌سایتتان را تضمین می‌کنید، بلکه در رقابت آنلاین نیز یک قدم جلوتر می‌روید. دلایلی که باید از https استفاده کنبد، عبارتند از:
۱. افزایش امنیت
اگر واقعاً امنیت داده‌های کاربران برای شما مهم است، استفاده از HTTPS در وب‌سایت خود را جدی بگیرید. با رمزگذاری اطلاعات در حین انتقال، هکرها به‌سادگی نمی‌توانند به داده‌های حساس دسترسی پیدا کنند. به بیان ساده‌تر، بدون HTTPS شما عملاً یک درِ باز برای سوءاستفاده‌کنندگان دارید.
۲. اعتمادپذیری
هر وب‌سایتی که از HTTPS استفاده می‌کند، در نگاه کاربران حرفه‌ای‌تر و قابل اعتمادتر جلوه می‌کند. مرورگرها این وب‌سایت‌ها را با نشان امن متمایز می‌کنند. این یعنی کاربر با خیال راحت داده‌هایش را وارد می‌کند و شما هم با سربلندی اعلام می‌کنید که به امنیت او اهمیت می‌دهید.
۳. تأیید هویت
به لطف HTTPS، هر کاربر می‌تواند اطمینان یابد که وب‌سایتی که در حال استفاده از آن است، همان وب‌سایت واقعی است، نه یک دام فیشینگ (Phishing) یا اسپوفینگ (Spoofing). این یعنی شما با ارائه هویت معتبر، اعتماد مشتریان را جلب و حفظ می‌کنید.
۴. بهبود در رتبه‌بندی
موتورهای جستجو از وب‌سایت‌های امن‌تر حمایت می‌کنند. وقتی HTTPS را فعال می‌کنید، جایگاه‌تان در نتایج جستجو احتمالاً بالاتر می‌رود. نتیجه؟ افزایش ترافیک، بازدیدکننده‌های بیشتر و در نهایت افزایش تبدیل (Conversion) بازدیدکننده به مشتری. پس فرصت را از دست ندهید.
۵. انطباق
قوانین و مقررات مربوط به حفاظت از داده‌ها و استانداردهای صنعتی، استفاده از HTTPS را برای تضمین امنیت انتقال اطلاعات الزامی کرده‌اند. این شامل اطلاعات کارت‌های اعتباری، داده‌های شخصی و دیگر اطلاعات حساس می‌شود. رعایت این الزامات نه‌تنها از نظر قانونی ضروری است، بلکه به حفظ اعتبار و وجهه شما در فضای آنلاین کمک می‌کند.
پروتکل https چه تفاوتی پروتکل http دارد؟
اگر هنوز تصور می‌کنید میان «HTTP» و «HTTPS» تفاوت چندانی نیست، سخت در اشتباهید. این دو پروتکل در لایه‌های مختلفی مانند «رمزنگاری»، «پورت‌ها»، «قالب آدرس» و «SSL/TLS Certificate» با یکدیگر تفاوت‌های بنیادینی دارند. حال اگر مشتاقید بدانید چرا باید «HTTPS» را جدی بگیرید، با دقت موارد پایین را مطالعه کنید:
رمزنگاری (Encryption)
در «HTTP » همه چیز به صورت متن ساده (Plain Text) منتقل می‌شود. یعنی اگر اطلاعاتی مانند نام کاربری و رمز عبور را از طریق HTTP ارسال کنید، هر شخصی با کمترین دانش هک و استراق‌سمع می‌تواند آن را به راحتی بخواند. این یعنی شما با دستان خودتان، اطلاعات حساستان را دو دستی تقدیم افراد سودجو کرده‌اید.
اما در «HTTPS» با بهره‌گیری از رمزنگاری، داده‌ها به شکل کدشده درمی‌آیند. در نتیجه، حتی اگر مهاجمی موفق به شنود شود، فقط تعدادی حروف و ارقام به هم ریخته نصیبش می‌شود و عملاً هیچ ارزشی برایش ندارد. این تفاوت، درست همان نقطه‌ای است که «HTTPS» را به یک همراه مطمئن برای حفاظت از اطلاعات حیاتی شما بدل می‌کند.
پورت‌ها (Ports)
«پورت‌ها» همان درگاه‌های مجازی هستند که اطلاعات از آنها بین مرورگر و سرور رد و بدل می‌شوند. «HTTP» به صورت پیش‌فرض از پورت «۸۰» استفاده می‌کند. این موضوع از همان دوران اولیه شکل‌گیری وب به عنوان یک استاندارد نانوشته تثبیت شده است. اما وقتی حرف از «HTTPS» به میان می‌آید، همه چیز تغییر می‌کند. «HTTPS» از پورت «۴۴۳» استفاده می‌کند؛ پورت ویژه‌ای که ترافیک رمزنگاری‌شده از آن عبور می‌کند. این تمایز عددی، به‌تنهایی گویای آن است که وقتی پای امنیت در میان باشد، «HTTPS» با اقتدار وارد میدان می‌شود.
قالب آدرس (URL Format)
«URL» نیز با آمدن «HTTPS» شکل و شمایل متفاوتی پیدا می‌کند. در آدرس‌های امن، عبارت «\\:https» را در ابتدای نشانی مشاهده می‌کنید. این «s» اضافه، نشانه‌ای است برای اینکه در حال استفاده از یک اتصال امن هستید. از سوی دیگر، در آدرس‌های «HTTP» تنها «\\:http» درج می‌شود که این نبود «s» عدم وجود امنیت رمزنگاری‌شده را فریاد می‌زند. با این تغییر ساده در نشانی، کاربر به سرعت متوجه می‌شود در چه سطحی از امنیت قرار دارد.
گواهی SSL/TLS
اینکه می‌گوییم «HTTPS» فقط رمزنگاری نمی‌کند، بلکه هویت سایت را هم تائید می‌کند، اغراق نیست. «گواهیSSL/TLS» سند دیجیتالی است که اصالت و اعتبار وب‌سایت را به اثبات می‌رساند. چنین گواهی در «HTTP» وجود ندارد، یعنی در HTTP تنها به یک ارتباط ساده و متن‌باز بسنده شده است. همین یک مدرک نشان می‌دهد که «HTTPS» نه تنها تلاش می‌کند اطلاعات شما را از چنگ هکرها دور نگه دارد، بلکه تضمین می‌کند سایتی که به آن وصل هستید واقعاً همان سایتی است که ادعا می‌کند.
در نهایت، اگر همچنان بر استفاده از «HTTP» اصرار دارید، بهتر است بدانید خودتان را در معرض ریسک بزرگی قرار می‌دهید. اما با روی‌آوردن به «HTTPS»، نه تنها داده‌های شما تحت رمزنگاری محافظت می‌شوند، بلکه هویت وب‌سایت هم تائید شده و جای تردیدی باقی نمی‌ماند.
جمع‌بندی
در این مقاله ابر زس، به صورت جامع به بررسی پروتکل HTTPS پرداختیم؛ از تعریف اولیه و اهمیت آن در تأمین امنیت ارتباطات بین کاربر و وب‌سایت‌ها گرفته تا مراحل کاری این پروتکل، نقش رمزنگاری، تفاوت‌های کلیدی آن با HTTP و مزایایی مانند افزایش اعتماد، ارتقای جایگاه در رتبه‌بندی موتورهای جستجو و رعایت الزامات قانونی. نتیجه‌گیری مهم این است که استفاده از HTTPS نه‌تنها امنیت و اعتبار شما را افزایش می‌دهد، بلکه تجربه‌ای امن‌تر و حرفه‌ای‌تر برای کاربران فراهم می‌کند. اگر تا به امروز استفاده از HTTPS را جدی نگرفته‌اید، وقت آن رسیده که درنگ را کنار بگذارید و قدمی در راستای حفاظت از داده‌های خود و کاربرانتان بردارید.
